تحولات اخیر سوریه و سقوط حکومت ۵۰ ساله خاندان اسد، نقطه عطفی در تاریخ خاورمیانه به شمار میرود. در میان این تحولات، نقش روسیه در مدیریت بحران و ترتیب دادن خروج امن بشار اسد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
الشرق الاوسط، در گزارشی به نقل از منابع آگاه به بررسی جزئیات این رویداد و اقدامات پشت پرده روسیه پیش از سقوط بشار اسد پرداخته است. در روزهای پیش از سقوط دمشق، روسیه پیشنهادی به بشار اسد ارائه داد: ترک قدرت در ازای خروج امن. به گفته رامی الشاعر، مشاور نزدیک به تصمیمگیران روس، این پیشنهاد زمانی مطرح شد که اطلاعات دقیق از حمله گسترده شورشیان به دست مسکو رسید.
به باور الشاعر، این حمله از مدتها قبل برنامهریزی شده بود و با حمایت گسترده مردمی همراه بود. تحلیلهای اطلاعاتی نشان میداد که در صورت پیشروی شورشیان، حدود ۸۰ درصد از مردم سوریه از این حرکت حمایت خواهند کرد.
در این شرایط بحرانی، روسیه مذاکراتی فشرده با ایران و ترکیه آغاز کرد. هدف این مذاکرات، یافتن راهحلی برای جلوگیری از درگیریهای گسترده و خشونتآمیز بود. اما به گفته الشاعر، روشن بود که تصمیم حمله از سوی شورشیان قطعی است و نمیتوان آنها را از این اقدام منصرف کرد.
یکی از عوامل کلیدی که روسیه را به ترتیب دادن خروج امن اسد سوق داد، نارضایتی گسترده در میان ارتش و مردم سوریه بود. وضعیت معیشتی وخیم و فشارهای سیاسی باعث شده بود که بسیاری از نیروهای نظامی تمایلی به ادامه مقاومت نداشته باشند.
با پیشروی شورشیان و تصرف شهرهایی چون حلب و حمص، روسیه به سرعت وارد عمل شد. به گفته الشاعر، مسکو به بشار اسد توصیه کرد که ارتش را از درگیریهای نظامی خارج کند و دستورات عدم مقاومت را صادر کند.
در همین حال، تضمینهای امنیتی برای خروج امن اسد و خانوادهاش ارائه شد. اسد با این پیشنهاد موافقت کرد و به مسکو انتقال یافت. این تصمیم به گونهای طراحی شده بود که از هرگونه درگیری طایفهای یا جنگ داخلی جلوگیری شود.
همزمان با تحولات میدانی، نشست سهجانبه آستانه با حضور ایران، روسیه و ترکیه در دوحه برگزار شد. این نشست بر یافتن راهحلی برای دوران انتقالی و جلوگیری از خشونتهای بیشتر تمرکز داشت.
به گفته الشاعر، تصمیم روسیه برای اعطای پناهندگی به اسد، اگرچه ممکن است برای بسیاری از سوریها ناخوشایند باشد، اما به جلوگیری از خونریزی گسترده کمک کرد. روسیه امیدوار است که این اقدام زمینهای برای گذار سیاسی و برقراری ثبات در سوریه فراهم کند.
الشرق الاوسط در پایان گزارش خود می نویسد: سقوط بشار اسد و پایان حکومت خاندان اسد، فرصتی برای بازسازی سوریه و آغاز دورانی جدید است. اگرچه چالشهای بسیاری پیش روی این کشور است، اما نقش روسیه در مدیریت این بحران، از اهمیت ویژهای برخوردار است. آینده سوریه به توانایی گروههای مختلف در دستیابی به توافقی پایدار و جلوگیری از خشونتهای بیشتر بستگی دارد.