بدنبال اعتصاب و اعتراض نانوایان و بخشی از کارگران نانوائی‌ها، حکومتی های وحشت زده از "غائله نان" سخن میگویند. "غائله" و "فتنه" اسم رمزهای رژیم اسلامی سرمایه‌داران در مقابل هر اعتراض برحق مردم زحمتکش است. اما موضوع از چه قرار است؟
بحث میان دولت و اتاق بازرگانی و تصمیم سازان حکومت اینست که چرا باید چهاردرصد بودجه کشور صرف یارانه یا سوبسید نان شود؟ نان را به نرخ آزاد باید فروخت تا همه چیز براساس مکانیسم بازار سرجایش قرار بگیرد. این ادعا و ادله قدیمی و نخ نمای هواداران بازار آزاد و شناور کردن قیمتها و شوک‌های اقتصادی است. گرانی ارزاق عمومی در دستور بود و در دولت رئیسی سیاست این شد که بصورت "پلکانی" و"قطره چکانی" پیش برود تا جامعه تدریجاً عادت کند. حال دولت پزشکیان تصمیم گرفته است که نرخ نان را استانی کند و چگونگی آنرا به استانداران واگذار کند. بعبارت دیگر نان در هر استان نظر به نرخ تمام شده تولید و با توافقات شورای تامین و اتاق بازرگانی استانی گران میشود. این سیاست را تلاشی برای خارج کردن "قیمتهای دستوری" علیه بازار میدانند.
در هفته جاری اعتراض به گرانی هزینه تولید نان و خواست افزایش قمیت نان موجب شد که نانوایان در شهرهای مختلف ایران از جمله در قم، اصفهان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، ایلام و ماهشهر دست به تجمع و اعتراض بزنند. نانوایان نسبت به پائین بودن قیمت نان در مقایسه با هزینه‌های تمام شده اعتراض دارند و خواهان بالا بردن قیمت رسمی نان هستند. دولت در سال گذشته طبق آمارهای اعلام شده، حدود ۱۸۵ هزار میلیارد تومان یارانه برای تولید نان داده است. این رقم در سال جاری ۱۴۰۴ به ۲۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. نانوایان میگویند سوبسید مربوطه بخشی از هزینه‌ها را تامین میکند و نرخ گذاری نان براساس آن هزینه‌ها را پوشش نمیدهد و لذا باید نرخ نان آزاد باشد. بحث نان مانند داستان دلار و نرخ متفاوت آنست. آرد را با سوبسید میگیرند و نان را به قمیت آزاد میفروشند یعنی چند برابر. درست مانند دلارهایی که بانک مرکزی به بازار تزریق میکند و با نرخ آزاد میفروشد. در این اجتماعات بخشا کارگران نانوائی‌ها هم شرکت داشتند اما اعتراض کارگران با اعتراض صاحب نانوائی‌ها از یک جنس نبود، اعتراض کارگران به قطع یارانه بیمه کارگران بود که همین موجبی برای اعتراض صاحبان نانوائی‌ها به افزایش هزینه‌ها شده است.
در این میان مردمی که نان جزو اساسی سفره‌شان را تشکیل میدهد در منگنه کشمکش دولت و نانوایان گیر افتاده‌اند. گرانفروشی و انواع نان را چند برابر نرخ رسمی فروختن، آرد یارانه‌ای را در بازار به نرخ آزاد فروختن که طبق اظهارات نانوایان سودش بیشتر از پخت نان است، مافیاهای بین دولتی و بازار، فشار مضاعفی برای مصرف کننده ایجاد کرده است. نانوایان مثل هر بورژوای دیگر خواهان آزادسازی قیمت ها و تنظیم آن توسط مکانیسم بازار هستند و سیاست دولت نیز در همین مسیر است. اقتصاددانان مشاور دولت و بازار آزادی نیز جملگی میگویند دولت لازم نیست سوبسید و یارانه بدهد، نرخ‌ها را آزاد کند همه چیز بعد از مدتی تنظیم میشود. همین امروز اختلاف قیمت یک نوع نان از سه هزار تا پانزده هزار تومان نوسان میکند، آنها میخواهند نرخ نهائی را افزایش دهند و رسمی کنند. طرح استانی تعین قیمت نان در واقع قدم اول این آزادسازی قیمت نان است. استانداران تابع سیاست دولت‌اند و تفاوت هزینه‌ها در این و آن استان به اصل موضوع و سیاست کلی نه فقط لطمه‌ای نمیزند بلکه موجب تسریع پیاده کردن آزادسازی قیمت نان میشود. این سیاست را "واقعی کردن قیمت نان" عنوان میکنند، درست مانند "واقعی کردن قیمت بنزین"!
در اوضاعی که امام جمعه‌های شکم ورمالیده و بددهان علیه زنان بی حجاب تهدید میکنند و برای نمایش تعصب مردانه و اسلامی‌شان مسابقه گذاشته اند، سیاست گرانی و آزادسازی قیمت نان در دستور قرار میگیرد. در مورد گرانی نان و عاملهای انرژی و کالاهای پایه هیچ اختلافی در درون جناح‌ها و باندهای حکومتی وجود ندارد، نهایتا اختلاف نظر برسر نحوه اجرایی کردن آن و نگرانی برسر پیامدهای اجتماعی آنست. یکی میگوید: مرگ یکبار و شیون یکبار و دیگری میگوید قطره چکانی و بدون اعلام و از مسیر چندنرخی و تدریجی.
اقتصاددانان بازار آزادی حکومتی و غیر حکومتی بارها گفته اند سوبسید نان کار درستی نیست و باید بازار خودش نرخ را تعیین کند. نرخ نان و عاملهای انرژی را با نرخ آنها در کشورهای منطقه مقایسه میکنند و البته در مورد تفاوت دستمزد کارگران تجاهل و سکوت میکنند. قبل از گران شدن دور جدید نان، کم نبودند مردم کارگر و زحمتکش که هزینه تامین نان را نداشتند و نان نسیه و قسطی میخریدند. تابلوهای اعلانات نانوایی‌ها را بیاد آورید که "از دادن نان نسیه معذوریم"! این اوضاع برای مردم زحمتکش منبعد فجیع تر خواهد شد. چرا که هم اکنون قیمتها دو و سه برابر شده است.
گرسنگان و فقر زدگان و حاشیه نشینان کلان شهرها که جمعیت بیش از بیست میلیون را تشکیل میدهند، بزودی درب کاخ‌هایتان حضور بهم میرسانند. شما نمیتوانید مردم را گرسنه نگاهدارید و به سمت شان شلیک کنید!
کارگران، زحمتکشان شهری! با در دست گرفتن نان علیه حکومت فقر و گرسنگی به خیابان‌ها بیائید!
