خدامراد فولادی: چپ ِ غرب ستیزی از سنخ ِ جلال آل احمد

به این معنا که غرب ستیز یا در غرب زنده گی می کند و عملن از تمام ِامکانات ِ سیاسی،اجتماعی، شغلی و رفاهی ِ آن بهره مند است اما در عین ِ حال این بهره مندی ها را کتمان می کند،ویا در جامعه ی تحت ِحاکمییت ِ استبداد زنده گی می کند که قانونن و ضرورتن باید از تمام ِ مزایا و امکانات ِ تاریخن موجود ِ نظام ِ سرمایه داری بهره مند باشد به شرط ِ آنکه اولن آن امکانات و مزایا را کتمان نکند و ثانیین برای به دست آوردن ِ شان همدوش ِ دیگر شهروندان ِ تحت ِ همان شرایط تلاش و مبارزه کند، که نتیجه اش جز جایگزین نمودن ِدموکراسی ِاین نظام ِ واقعن موجود نیست و نمی تواند باشد. در حالی که غرب ستیز هم این دستاوردها و مزایا را انکار می کند وهم مطالبه کننده گان ِ دموکراسی و آزادی های سیاسی را با بر چسب زدن ِانواع ِاتهام هاونسبت های ناروا ازتلاش برای تحقق شان باز می دارد.
ضدییت با نظام ِسرمایه داری ودستاوردهای تاریخی ِ آن چه در مفهوم ِ تئوریک و چه درعمل به معنای آن است که فرد یا تشکیلات ِ ضد ِ غرب، موضوع ِ ضدییت ِ خود را نه از دیدگاه ِ دیالکتیکی- تاریخی و حرکت وشناخت ِتکامل گرایانه بلکه صرفن ازمنظر ِ خصومت ِ ایدئولوژیک با این نظام که خصوصییت ِ اصلی و محوری ِ فرقه گرایی ِ اوست می بیند و ارزیابی و قضاوت می کند و خواهان ِنابودی ِ  آن است. خصومتی که ریشه در گرایش ِ او در بازگشت به گذشته و دوران ِ پدرشاهی و مردسالاری دارد و نه آنچنان که ادعا می شود تمایل به« گذار ِ انقلابی » از این نظام و برقراری ِ نظام ِ پساسرمایه داری وسوسیالیسم. چراکه این خود ِنظام ِواقعن و تاریخن موجود ِ بورژوایی- سرمایه داری است که حلقه ی رابط میان ِاین نظام و سوسیالیسم و کمونیسم است. به بیان ِدیگر،نمی توان ادعای اعتقاد به دیالکتیک و ماتریالیسم ِتاریخی داشت اما خواهان ِحذف ِ حلقه ی پیوند دهنده ی دو نظام و دو دوران ِمهم ِ تاریخی یعنی سرمایه داری و سوسیالیسم و کمونیسم بود. این تناقض در ادعا و عمل، نتیجه و پیامد ِ ناگزیر ِ همان ضدییت ِ ایدئولوژیک ِ غرب ستیزان است.
در ایران، ما نمونه ی این واپسگرایی ِ ایدئولوژیک راهم در پیروان ِاسلام وهم در فرقه گرایان ِ موسوم به چپ مشاهده می کنیم. مهم ترین علامت و دلالت ِ این گرایش را نیز در ضدییت با مدرنیته و صنعت و تکنولوژی ِ پیشرفته و تبعات و مناسبات ِ تاریخی – طبقاتی ِ آن می توان یافت. این علائم و نشانه ها را می توان دردرک و برداشت ها وتحلیل ها و قضاوت های مشترک ِ آنها در تمام ِ زمینه های سیاسی و اجتماعی و حتا رفتار ِ فردی ِ آنان پیدا کرد که همه بیانگر ِ همسویی و همنظری ِ بازگشت خواهانه ای است که هدف اش برقراری ِ مناسبات ِ پدر سالارانه و فرقه گرایانه ی پیشاسرمایه داری است.
ضد ِ امپریالیسم یا ضد ِ امپریالیست عنوان و معادل ِ دیگر ِضد ِغرب وضد ِسرمایه داری است که ظاهرن بیش تر توجیه و تعلیل ِ اقتصادی دارد تا سیاسی. ضد ِ امپریالیست نیز به مثابه تفکر ِ ضد ِ غرب تمام ِخصوصییات ِضدییت با نظام ِسرمایه داری وروابط ِ درون ساختاری ِ آن را درخود دارد. در واقعییت و به بیان ِ مشخص تر، این ضدییت ِ ایدئولوژیک -اسلامی ِ خمینی با امپریالیسم بود که در 1357 حمایت ِ فرقه گرایان ِ چپ از او و استبداد ِ فردی- کیش ِ شخصییتی اش را موجب شد. به طوری که خیزش ِ همه با همی ِ ضد ِ استبدادی که تاریخن و ضرورتن هدفی جزبرقراری ِجایگزین ِ استبداد یعنی دموکراسی نداشت، با ورود ِ آخوندهای مرتجع از یک سو و چپ ِخلقی از سوی دیگر،تغییر ِ مطالبه داد و به ضد ِ خود تبدیل گردید. در این واگشت ِ مطالبه، چپ ِ خلقی نیز با خمینی ِ تمدن ستیز ِ ضد ِ امپریالیست همراه وهمکنش گردید. درواقع« خلق» از دیدگاه ِ چپ،همان «امت» است از نظرگاه ِاسلام ِ آخوندها و تعیین کننده ی چارچوب ِفکری–عقیدتی( ایدئولوژیک) ِغرب ستیزانه وتمدن ستیزانه ی آنها.
معروف است که « تئوریسین» ِ حکومت ِ اسلامی ، شریعتی وآل احمد بودند. درحقیقت می توان شواهد ِ زیادی ارائه داد که دلالت بردرستی ِ این ادعا دارد. به ویژه آل احمد که در کتاب ِ « غرب زده گی» آن چنان که از نام وعنوان اش هم بر می آید درضدییت با غرب و دستاوردهای تاریخی اش سنگ ِ تمام گذاشته است. از این رو، می توان آل احمد را به درستی حلقه ی رابط ِ غرب ستیزی و ضدییت با امپریالیسم ِ شریعت ِ اسلامی و فرقه گرایی ِ چپ نامید. او به دلیل ِ علائق ِ غرب ستیزانه و ضد ِ امپریالیستی ِ مشترک اش با چپ مدتی عضو حزب ِ توده دارنده و تبلیغ کننده ی همین گرایش بود. آل احمد اگرچه در ظاهر به تعبیر ِچپ ها تغییر ِ موضع از چپ به راست داد اما، در واقعییت ِامرهمچنان بر سر ِ موضع ِ غرب ستیزی و ضدییت با امپریالیسم که موضع ِ استوار و تغییر ناپذیر ِ ایدئولوژیک ِ او بود ایستاد وازاین رو،تغییر ِموضع او را نه عقیدتی و ایدئولوژیک بلکه صرفن سیاسی وتشکیلاتی باید ارزیابی نمود. یعنی همان اختلاف ِ موضعی که میان ِ خود ِ فرقه های چپ هم وجود دارد و روز به روز هم تعمیق و ژرفش ِ بیش تر یافته است. بی دلیل نبود که دوستان ِ آل احمد همه «چپ» بودند و با او حشر و نشر داشتد و رفاقت ِ شان هم هیچگاه قطع نشد.
غرب ستیزی و ضدییت با نظام ِ سرمایه داری و دستاوردهای تاریخی ِ آن برخلاف ِ تبلیغات ِ غیر ِ علمی ِ فرقه گرایان خصلت و خصوصییت ِ طبقاتی نیست بلکه دقیقن گرایشی ایده آلیستی- مذهبی یا شبه ِ مذهبی متعلق به دوران پدرشاهی است( در باره ی خصوصیات ِ فرقه و فرقه گرایی بخوانید نامه ی مارکس به آننکف را در نقد ِ فرقه گرایی ِ پرودون). مگر آخوندهای غرب ستیز ِ گذشته گرا کارگراند و یاعلی شریعتی و جلال احمد ِ تمدن ستیز ِ خواهان ِ بازگشت به صدر ِ اسلام کارگر بودند یا نسبتی با طبقه ی کارگر داشته و دارند؟ نسبت ِ غرب ستیزی دادن به طبقه ی کارگر برای توجیه تمدن ستیزی و ضد ِامپریالیسم ِخود، اهانت به شآن و جایگاه ِ تاریخی ِ پرولتاریاست. ضدییت با نظام ِ سرمایه داری و دستاوردهای تاریخی ِ آن، یعنی ضدییت با تاریخ و ماتریالیسم ِ تاریخی و یعنی خصومت و ضدییت با تکامل ِ قانون مند ِ جامعه ی انسانی، و اینهمه یعنی ضدییت و مخالفت با مارکس و مارکسیسم. پرولتاریا به مثابه ِ طبقه ای که خود محصول ِ این تاریخ و تکامل است هرگز نمی تواند ضد ِ نظامی باشد که زمینه ساز ِ سوسیالیسم ِ او و کمونیسم ِ انسانی از جمیع ِ جهات ِ تولیدی، صنعتی- تکنولوژیکی و دموکراسی یی است که غایت ِتکامل اش آزادی ِ انسان ها از هرگونه جبر و جبارییت ِ طبقاتی- دولتی است. پرولتاریا، ضد ِنظام ِ سرمایه داری نیست بلکه فقط مخالف مالکییت ِ خصوصی ِ بورژوایی بر وسایل ِ تولید است و هدف اش از انقلاب نه نابودی دستاوردهای این نظام بلکه لغو ِ مالکییت ِ بورژوایی  و اجتماعی نمودن ِ آن است.
«غرب زده گی» ِ آل احمد در اوایل ِ دهه ی 1340 « کتاب ِ مقدس» ِ روشنفکران ِ آن زمان بود که خود را ضد ِ رژیم و انقلابی می دانستند در حالی که حتا یک کتاب از مارکس و انگلس نخوانده بودند و اگر هم نامی از آنها شنیده یا نقل ِ قولی خوانده بودند به نقل ازتوده ای های ضد ِامپریالیست ِروسو فیل بود.
امروزه هم برای فرقه گرایان ِ چپ هنوز در برهمان پاشنه ی غرب ستیزی ِآل احمد ِ دهه ی 1340 وقبل ازآن می چرخد. یعنی درواقع چپ ضدییت و مخالفت اش با ماتریالیسم ِتاریخی وتکامل ِقانون مند و نظام مند ِ جامعه ی انسانی را همچون فرقه گرایی اش به خصوصییت ِراهبردی و تمام عمری ِخودتبدیل نموده و نمی خواهد یک قدم به جلو بردارد.
من برای اثبات ِنظرم درباره ی همسویی وهمنظری ِ چپ با نگرش ِ مرتجعانه ی آل احمد به غرب،با چند گفتاورد از آل احمد این هماندیشی ِ کاملن واضح را به خواننده گان نشان می دهم و قضاوت در باره ی نظر ِ خودم را به آنان واگذار می کنم.
گفتاورد ِ یکم: « غربی ها حماسه ها از صنعت و تکنولوژی گفته و داستان ها نوشته اند وغرب زده گان ِما نیز فریب ِاین تبلیغات را خورده و در بوق و کرنای مدارس و رادیو وانتشارات نیز همین اباطیل ِ پیشرفت ِ صنعتی را دمیده اند.». ( ص. 59. کتاب ِ غرب زده گی).
گفتاورد ِ دوم:« یونسکو، اف. آ. او، سازمان ِ ملل، حقوق ِ بشر، دموکراسی و... امثال ِ اینها، همه گول زنک های غربی ها و غرب زده گانی است که کمر ِ خدمت به استعمار و استثمار بسته اند.»( همان جا. ص. 30).
گفتاورد ِ سوم:« این غرب، در برخورد با ما شرقی ها نه تنها با کلییت ِ اسلامی{ بخوان ارتجاعییت ِ اسلامی} درافتاد بلکه کوشید آن وحدت ِ تجزیه شده ازدرون ِاسلام را هرچه زودتراز هم بگسلد.( همان. ص. 43).
گفتاورد ِ چهارم:« شهرهای ما اکنون در همه جا با رشد ِ غده ی سرطانی  می رویند. غده ای که اگر ریشه اش به روستاها و روستاییان{ خلق،دهقانان} برسد و آنها را بپوساند، واویلاست.»( ص.44).
گفتاورد ِ پنجم:« من نعش ِ آن بزرگوار{ شیخ فضل الله نوری} را بر سر ِ دار همچون پرچمی می دانم که به علامت ِ استیلای غرب و غرب زده گی بربام ِ این مملکت افراشته شده است. به دلیل ِهمین استیلا هم هست که در  پوشش ِ کت و شلوار و کراوات و فرهنگ ِ مان فرنگی مآب و فرنگی پرور شده ایم و راه ِحل ِهرمشکلی رادر پناه بردن به غرب و آزادی های غربی می جوییم.».
گفتاورد ِ ششم:« با آمدن ِ تمدن ِغربی ها از طریق ِ قرارداد ِ دارسی به ایران و در میان ِ ایل ِ بختیاری، دولت به ضرب ِ دگنگ لباس ِ مردم را متحد الشکل کرد و کلاه ِ نمدی را از سر ِ مردها و حجاب را از سر ِ زن ها برداشت. به عنوان ِ آخرین تحولات ِ به اصطلاح مترقیانه، راه ِ آهن سرتاسری می کشند.» ( ص. 86).
گفتاورد ِ هفتم: « ماشین و صنعت ِ غربی که آمد، آسیاب ِ آبی ِ روستاها را می خواباند، چرخ ریسه ها را بی مصرف می کند، قالی بافی و نمدبافی و گلیم بافی را می خواباند. پای ماشین ِ غرب که به روستا برسد واویلا است و بسیاری نابه سامانی ها در پیش است. اقتصاد ِ شبانی و روستایی مضمحل و نابود می شود. این ها همه سوغاتی ِ غرب و بورژوازی ِ غربی برای ما شرقی هاست. اکنون ما ملتی هستیم که دست بسته به اسارت ِ ماشین و تکنیک ِ غربی ها در آمده ایم.» ( همان کتاب. ص. 89-90). پایان ِ گفتاوردها از جلال ِ آل ِ احمد.
انسان ها را باید از نقش و جایگاه ِ اعتقادی ِ شان شناخت ونه از ادعای شان. همچنان که مارکسیست ها را باید از اعتقاد ِ شان به تکامل ِ قانون مند و نظام مند ِ تاریخ ِ جامعه ی انسانی به مثابه ِ یک فرایند ِ زنجیره وار ِ همبسته و همپیوسته، اگرچه نامتوازن اماهمراستا شناخت و نه به صرف ِ ادعای مارکسیست بودن.تکامل ازنظام به نظام بالاخص در دوران ِما شامل ِ گذار از مالکییت ِ خصوصی ِ بورژوایی بر وسائل ِ تولید ِ پیشرفته به مالکییت ِ اجتماعی هم می شود. چرا که اگر این وسائل ِ تولید ِ پیشرفته نباشد مالکییت ِ اجتماعی کم ترین سودی برای جامعه ی در حال ِ گذار به دوران ِ کمونیسم ندارد. از این رواست که می گوییم ضدییت با غرب ِپیشرفته،یعنی ضدییت با ماتریالیسم ِ تاریخی و یعنی ضدییت ِ با تئوری های مارکس و انگلس. این گرایش و موضع گیری هم راست و چپ ندارد. چه فرقی می کند جلال ِ آل احمد ِ خداپرست ِ مسلمان باشی و علیه تکامل ِ قانون مند و نظام مند ِ تاریخ و جامعه ی انسانی موضع گیری نمایی و «غرب زده گی» بنویسی و یا فلان چپ ِ خودمارکسیست نام باشی و همان ایده ی واپسگرا را شبانه روز در سایت ها و تلویزیون ها و نشریه های ات با استفاده از امکانات ِ تکنیکی و دموکراسی ِغربی تبلیغ و ترویج کنی، و بدتر از آن به ایرانی های محروم از این امکانات و آزادی های واقعن موجود بگویی به دنبال ِ غرب و آزادی های غربی نروید. ایرانی ها حق دارند که شما را زیر ِ سوال ببرند و با برشمردن ِ تمام ِ آزادی هایی که در غرب دارید و انکار ِ می کنید بگویند: تکذیب تان را باور کنیم یا بهره مندی و برخورداری ِ تان از تمام ِ آن چیزهایی که دارید و ما را از داشتن ِ شان منع می کنید؟