خدامراد فولادی: ستایش ِمارکس و انگلس از دستاوردهای تاریخی ِ نظام ِ سرمایه داری

می دانیم که مارکس و انگلس دیالکتیک رااز هگل آموختند و آن را« روی پا قرار دادند». یعنی ماتریالیستی کردند. کار ِ مهم ِ مارکس و انگلس درتاریخ ِاندیشه ورزی ِنظرورانه( فلسفی) نیزهمین ماتریالیستی کردن ِدیالکتیکی بود که روی سر قرارداشت، یا ایده آلیستی بود، و آن را به گفته ی خودشان واقعی یعنی علمی نمودند. یک اصل ِ مهم و کانونی ِ دیالکتیک چه نزد ِ هگل و چه نزد ِ مارکس- انگلس،اصل ِ اوفهبونگ است. بدون ِ در نظر داشت ِ این اصل و رعایت ِ آن در نظروری ِ معطوف به « تغییر ِ جهان و جامعه ی انسانی» هر گونه نظروری فاقد ِ اعتبار ِ شناخت شناسی و کار کردی است. چرا که این مهم ترین اصل ِ دیالکتیکی است که چه در طبیعت و چه در جامعه ی انسانی عمل می کند و موجب ِفرارفت ِتکامل گرایانه در هر دو وجه ِطبیعی وانسانی ِماده ی درحرکت می گردد. به موجب ِ این اصل، هر پدیده ی مادی در حرکت ِ دیالکتیکی- تکاملی ِ دراز زمان ِ خود، عناصر و عواملی را که در مسیر ِ فرارفت اش اخلال می کند نفی، وعناصر و عوامل ِ مفید و موثر در این حرکت ِ قانون مند وغایت مند راحفظ و به سطح ِعالی تری انتقال می دهد. به این عوامل وعناصر ِمفید و موثر در حرکت ِ تکامل گرایانه، دستاورد می گوییم که خود محصول ِ اوفهبونگ ِ غالب بر روند ِ مرحله به مرحله ی گسست وپیوست های متوالی ِ از ساده به پیچیده و از کم توسعه یافته به توسعه یافته تر یا به طور ِکلی از پیشین ِتاریخی به پسین ِتاریخی ِ هر پدیده ی معین است. روندی که محصول ِجبر ِ ناشی از دیالکتیک ِ حاکم بر کل و جزء پدیده است. در گزاره ی زیر به نقل از ایدئولوژی ِ آلمانی محصول ِ مشترک ِ مارکس- انگلس چنین می خوانیم:« بدون ِ شرایط ِ مادی- تولیدی ِحاضر و آماده شده در نظام ِ اجتماعی اقتصادی ِزمینه ای موجود،ایجاد وپیدایش ِ نظام و دوران ِ پس از آن غیر ِ ممکن و آرزویی است که به چیزی بیش ازیک اقتصاد ِصومعه ای ( ابتدایی و فقیرانه و حقیرانه) نخواهد بود.( نقل از ایدئولوژی ِ آلمانی، ترجمه ی پرویز ِ بابایی . ص. 357). با چنین نگاهی به تاریخ بود که مارکس و انگلس نظام ِبورژوایی- سرمایه داری و دست آورد های مادی تولیدی ِ آن را ضرورتی تاریخی در روند ِ تکاملی ِ جامعه ی انسانی در کلییت و جزییت ِآن به شمار آورده و در تمام ِ دوران ِ نظریه پردازی شان مدام بر آن تاکید نموده اند. درمانیفست نیز به همین ضرورت ِتاریخی تکاملی به مثابه ِپیش شرط و پیش نیاز ِ گذار به مرحله و دوران ِ پسین ِ عالی تر یعنی سوسیالیسم و کمونیسم تاکید می کنند:« بورژوازی بدون ِ ایجاد ِ انقلاب ِ دائمی در ابزارهای تولید و از این رو، بدون ِ ایجاد انقلاب در مناسبات ِ تولید ِ جامعه نمی تواند به حیات ِ خود ادامه دهد{ در این گزاره مارکس- انگلس عامل ِ حرکت و پیشرفت و تکامل را نیروهای مولد ِ حاضر و آماده و موجود ِ خود ِ نظام می دانند که عوامل ِ اصیل و دخیل در حرکت ِ نظام اند، و نه عوامل ِ جنبی و حاشیه ای مانند ِ یک فرقه و  دار و دسته ی جدا ازکلییت ِ وحدت ِ همبسته ی نظام را که جایگاهی در فرایند ِ دیالکتیکی – تکاملی ِ نظام نه تنها ندارند بلکه حتا اخلال کننده دراین فرایندهستند .ادامه ی نقل ِقول از مانیفست: قابل ِتوجه ِفرقه سالاران ِخود مارکسیست انگار ِدرکمین ِقدرت ِ سیاسی:}. به رغم ِناخشنودی ِمرتجعان، بورژوازی زمینه ی ملی( بومی) رااززیر ِپای صنایعی که برآن ایستاده بودند خالی کرده و در نتیجه تمام ِ صنایع ِ ملی ِ قدیمی نابود شده یا در حال ِ نابود شدن اند. ارتباط ِ همه جانبه و وابسته گی ِمتقابل و جهانگیر ِ ملت ها جایگزین ِ انزوا و خودکفایی ِ محلی و ملی ِ پیشین شده است. در تولید ِ اندیشه نیز همان وضع ِ تولید ِ مادی برقرار است{ تولید ِ اندیشه نیز متناسب با تولید ِ مادی از ساده به پیچیده تکامل می یابد}. یکسویه گی و تنگ نظری ِ پیشین به طور ِ روزمره بیش از پیش ناممکن می گردد. بورژوازی با پیشرفت ِ پرشتاب ِ تمام ِ وسایل ِ تولید، با تسهیل ِ بی اندازه ی وسایل ِ ارتباطی، تمام ِ ملت ها و حتا نامتمدن ترین ِآنهارا جذب ِتمدن می کند. بورژوازی شهرهای عظیم آفریده است. برجمعییت ِ شهری نسبت به جمعییت ِ روستایی{ دهقانان و کشاورزان }  به نحو ِ چشمگیری افزوده و بدین سان  بخش ِ قابل ِ توجهی از جمعییت ِ روستایی را از بلاهت ِ زنده گی ِروستایی رهانیده است».( ص.280- 282 . همان کتاب. همان ترجمه.). اما، از چنین دیدگاه ِ تکامل گرایانه ای، هدف ِ انقلاب ِ سوسیالیستی نابودی ِ سرمایه و دست آوردهای آن نیست، هدف فقط و فقط اجتماعی نمودن ِمالکییت بروسایل ِ تولید و سرمایه است که هردو محصول ِ پراتیک ِ دراز زمان ِ تکامل ِ اجتماعی و تاریخی ِجامعه ی انسانی هستند. بخوانید: « سرمایه، ثروت و قدرت ِشخصی { ِ این یاآن فرد ِ سرمایه دار} نیست، بلکه ثروت و قدرت ِ اجتماعی است. از این رو،هنگامی که سرمایه به مالکییت ِ اجتماعی یعنی به مالکییت ِ کلیه ی اعضای جامعه در می آید، به آن معنا نیست که مالکییت ِ شخصی  به مالکییت ِ اجتماعی تغییر یافته است، بلکه به این معناست که فقط خصلت ِاجتماعی ِ مالکییت تاریخن واقعییت یافته و خصلت ِ طبقاتی اش را ازدست داده است».( مانیفست.همان ترجمه. ص. 293- 294). مفهوم ِ کلی ِ این سخنان این است که خود ِ نظام ِسرمایه داری است که پیش شرط ها و پیش نیازهای مادی-تولیدی ِگذار به نظام و دوران ِ پس از آن را با ساز و کارها ی تاریخی تکاملی اش فراهم کرده است. یا  به عبارت ِ دیگر، در فرایند ِ گذار از سرمایه داری به سوسیالیسم و کمونیسم ، تمام ِ دستاوردهای تاریخی ِ  این نظام و ازجمله خود ِسرمایه حفظ و به نظام ودوران ِ بعدی انتقال یافته، و به مالکییت ِ جامعه درمی آید.همین مضمون ِتکامل گرایانه رامارکس درگروندریسه بسط داده وبرحفظ ِدستاوردهای نظام ِ سرمایه داری تاکید مجدد می کند:« گرایش به ایجاد ِ بازار ِ جهانی مستقیمن در خود ِ مفهوم ِ سرمایه وجود دارد. با گسترش ِ  بازار ِ جهانی و نفوذ ِ سرمایه به دورترین نقاط ِجهان{ یعنی امپریالیسم یا همان مرحله ای که لنین و لنینیست ها ادعا می کنند مارکس آن را پیش بینی نکرده بود!}، علوم ِ طبیعی تا سرحد ِ امکان گسترش خواهد یافت. در نتیجه ی این رشد و گسترش ِ سرمایه{ داری ِ امپریالیستی!} نیازهای اجتماعی ِ ناشی از ضرورت ِ زنده گی در جامعه هم تاآنجا که امکان دارد کشف،ایجاد و ارضا می شوند.{ دقیقن گویی مارکس همین امروز این نظریه ها را درباره ی کارکرد ِ نظام ِ سرمایه داری  نوشته است. ادامه ی نقل ِ قول:}. پس، تولید ِ سرمایه داری ضرورتن به ایجاد ِ شرایط ِ رشد و گسترش ِ تمامی ِ استعدادهای ِ انسان ِاجتماعی می انجامد.یعنی استعدادهای موجودی که حد ِ اکثر ِ نیازها را دارد و سرشار از گوناگون ترین کیفیت های وجودی است. خلاصه آن که، نظام ِ سرمایه داری به ایجاد ِشامل ترین و کامل ترین نوع ِ ممکن ِ آفرینش ِاجتماعی خواهد انجامید، چون سطح ِفرهنگ ِ بشری هرچه بالاتر برود زمینه ی گسترده تری برای بهره مندی خواهد داشت. پس سرمایه،آفریننده ی جامعه ی بورژوایی وبهره وری و بهره مندی ِجهانی ازطبیعت است وشبکه ای پدید می آورد که تمامی ِاعضای ِ جامعه ی انسانی را در بر می گیرد. این است تاثیر ِ تمدن آفرین ِ عظیم ِ سرمایه و نظام ِ سرمایه داری. سرمایه، با چنین خصوصیاتی به همه ی عادت ها و رسوم و آیین هایی که در طبیعت به چشم ِ خدا می نگریستند پایان می دهد.»(  نقل از: گروندریسه،ترجمه ی پرهام ، تدین . جلد یکم، ص. 294- 295 . توضیحات ِ درون ِ کروشه از من است).
مارکس ِ دیالکتیک اندیش ِ تکامل گرا، در توصیف ِ دستاوردهای تاریخی ِ نظام ِ سرمایه داری بسنده و توقف نمی کند، و غایت و نهایت ِ تکامل ِآن راهم می بیند ( پیش بینی ِعلمی-عقلانی و فلسفی اندیشانه و نظرورانه می کند) و به خواننده توضیح می دهد. بخوانید:« هرچه نیروهای مولد شامل ِ صنعت و ماشین آلات و طبقه ی کارگر پیشرفت کنند،سرمایه نیز مرحله به مرحله تا به جایی گام بر می دارد و پیش می رود که نتیجه ی آن انحلال و نفی ِ خود ِ نظام ِ سرمایه داری به مثابه ِ شکل ِ مسلط ِ تولید است».( نقل از گروند ریسه، جلد دوم،همان ترجمه. ص 264). از این دقیق تر وعلمی تر و تجربی تر و اثبات گرایانه تر  و آموزنده تر، نمی شد تکامل ِ اجتماعی و گذار ِ دیالکتیکی-تکاملی از نظام و دوران ِموجود ِسرمایه داری به نظام و دوران ِ پس از آن یعنی نظام ِ سوسیالیسم و دوران ِکمونیسم را توضیح و آموزش داد.
حال ببینید و بخوانید لنین چگونه در 1920 یکجا بر تمام ِ این آموزه های علمی- تاریخی خط ِ بطلان می کشد و خواهان ِ نابودی تمام ِ دستاوردهای نظام ِ سرمایه داری می شود:« سرمایه داری را باید از بیخ وبن نابود کرد. این جامعه ی کهنه( نظام ِ کهنه ی سرمایه داری! آنهم در روسیه ی عقب مانده!) آنچنان که  شایسته ی آن بود منهدم و نابود گردید، و همچنان که شایسته ی آن بود به تلی از ویرانه تبدیل شده است. نسل ِ جوان ِ کمونیست ِ ما باید روی ِ این ویرانه هاجامعه ی کمونیستی را بنا نماید .»( نقل از سخنرانی ِ لنین در سومین کنگره ی کشوری ِ سازمان ِ کمونیستی ِ جوانان ، سال ِ 1920. برگرفته از: مجموعه آثار، ترجمه ی پور هرمزان. ص.1835). آری از دید ِ لنین و پیروان ِ او، سوسیالیسم و کمونیسم را می توان به نیروی معجزه روی « هیچ» هم بنا نمود. درست مانند ِ آن چه خود ِ لنین و جانشینان اش در شوروی و دیگر کشورهای « سوسیالیستی» بنا نمودند، وآثار و عوارض اش هنوز گریبانگیر ِهم آن جامعه ها و هم تمام ِ بشرییت است! بازهم ادعا کنید که لنین تکامل دهنده ی مارکسیسم بود!همین جا فرصتی است که به دنباله روان ِاراده گرایی ِلنین آموخت که: اولن ، انطباق ِبا مارکسیسم درست است و نه تکامل دادن ِ مارکسیسم،ثانیین این پراتیک است که باید باتئوری ( مارکسیسم) انطباق یابد و نه تئوری با پراتیک.  تئوری، یعنی قوانین ِ کشف شده و به شناخت در آمده ی حرکت ِنظام مند و تکاملی ِ جامعه ی انسانی و اثبات شونده در عمل( پراتیک ِ دگرگون ساز). از این رو، پراتیک اگر برتئوری انطباق ِ کامل نداشته باشد بی تردید باشکست مواجه خواهد شد. همچنان که در شوروی و چین و...چنین شد. به عنوان ِمثال ، درانقلاب ِسوسیالیستی این پراتیک است که باید با تئوری ِ مارکسیستی ِ ماتریالیسم ِتاریخی انطباق یابد و نه ماتریالیسم ِ تاریخی با پراتیک. انطباق دادن ِ تئوری با پراتیک- که لنین و لنینیست ها به خطا آن را تکامل دادن تبلیغ کرده اند-آنچنانکه آنها در ذهن داشته ودارند،خلاف ِماتریالیسم ِدیالکتیک و تاریخی و از این رو،امر ِ ناممکن و در واقع ارجحییت دادن به اراده گرایی واختیارگرایی ِفرقه سالارانه است که در نهایت  به تحمیل ِ اراده به زور ِ اسلحه و به کار گیری ِاستبداد ِفردی- فرقه ای خواهد انجامید و هیچ ربطی به ماتریالیسم ِ دیالکتیک و تاریخی و فلسفه ی مارکسیستی نداشته و ندارد.