لیگ فوتبال اسپانیا از طریق شرکتی کاغذی که با پاسپورت خریداری‌شده دومینیکا ثبت شده بود، از ایران پول دریافت کرده است لیگ برتر فوتبال اسپانیا با شرکت مخابراتی ایران، امتیان ایرانسل، یک قرارداد اسپانسری امضا کرده بود، اما خروج پول از کشور تحریم‌شده آسان نیست. در این گزارش تحقیقی می‌بینیم که چگونه برنامه‌ی «اخذ شهروندی از طریق سرمایه‌گذاری» دومینیکا این امکان را فراهم کرد.
● قرارداد لالیگا با امتیان ایرانسل، به این شرکت مخابراتی اجازه می‌داد تا بخشی از سود تماشای فوتبال اسپانیایی، توسط طرفداران ایرانی را دریافت کند.
● امتیان ایرانسل در زنجیره‌ی مالکیت خود دارای نهادهایی است که به وزارت دفاع و سپاه پاسداران مرتبط هستند.
● اسناد نشان می‌دهد که یک واسطه، با استفاده از "گذرنامه طلایی" از کشور دومینیکا واقع در دریای کارائیب، یک شرکت کاغذی را در کشور هنگ کنگ ثبت کرده بود.
● این شرکت حداقل یک بار ترتیب انتقال پرداختی را از ایران به لالیگا، به منظور فرار از نظارت‌های مالی صورت داده بود.
● گزارشگران با توجه به تراکنش‌های غیرعادی دیگری که توسط لیگ اسپانیا دریافت شده است، دریافتند که حتی برخی از این انتقال‌ها از طریق دستگاه خودپردازی در دبی صورت گرفته بود.
فرناندو مورینتس، مهاجم سابق رئال مادرید و سفیر تبلیغاتی و نماینده‌ی لالیگا، در یک اتاق کنفرانس در تهران ایستاد و توپ فوتبال امضاشده‌ای را در مقابل تصویر علی خامنه‌ای، به سمت جمعیت تشویق‌‌کننده پرتاب کرد.
مورینتس دسامبر ۲۰۱۷ به ایران آمده بود؛ زمانی‌که لالیگا، لیگ فوتبال اسپانیا به تازگی با MTN ایرانسل، غول مخابراتی ایران، قرارداد همکاری بسته بود.
تا آن زمان، گزارش‌هایی مبنی براین‌که مالکیت عمده‌ی شرکت MTN ایرانسل، در دست نهادهای مرتبط با وزارت دفاع ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، منتشر شده بود.
فرناندو مورینتس ( نفر دوم از چپ) در مراسم همکاری MTN ایرانسل و لالیگا در تهران - عکس از اینستاگرام MTN ایرانسل
در مراسم افتتاحیه‌ی همکاری این دو شرکت در تهران مصطفی آجرلو هم حضور داشت. مصطفی آجرلو یکی از سرداران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.
از منظر لالیگا، مشارکت با MTN ایرانسل، دسترسی به بازار پرسود ایران را فراهم می‌کرد. قراردادهایی که خبرنگاران آن ها را دیده‌اهد نشان می‌دهد که MTN ایرانسل تعهد کرده بود ۱۰ درصد از سود حاصل از تماشای فوتبال لیگ اسپانیا در کانال آنلاین این شرکت را ، به‌علاوه‌ی حدود ۹۰۰ هزار دلار، در طول سه سال به لالیگا بپردازد.
اما به دلیل تحریم‌های طولانی مدت اعمال شده توسط ایالات متحده آمریکا بر بخش بانکی ایران، خروج پول از این کشورمی‌توانست مشکل‌ساز باشد؛ حتی گروه MTN آفریقای جنوبی، که یکی از سهامداران شرکت ایرانسل است، در گزارش سالانه خود در سال ۲۰۲۱ خاطرنشان کرده بود که در «بازگرداندن پول نقد» شرکای ایرانی خود با مشکل مواجه شده است.
این گزارش تحقیقی یکی از سلسله‌گزارش‌های تحقیقی درباره «پاسپورت‌های کارائیب» است که با همکاری زمانه، سازمان OCCRP، روزنامه‌های گاردین، لوموند، استاندارد، فوربس، درج و غیره از کشورهای مختلف جهان تهیه شده است. برای خواندن مطالب بیشتری از این مجموعه‌ی تحقیقی به صفحه‌ی مخصوص آن در وبسایت رادیو زمانه رجوع کنید.
اسناد فاش شده توسط OCCRP (پروژه‌ی گزارش‌دهی جرم و فساد سازمان‌یافته) نشان می‌دهد، لالیگا در تلاشی آشکار برای دور زدن این مشکل، حداقل یک وجه دریافتی از طرف ایرانسل را از طریق شرکت کاغذی مستقر در هنگ کنگ که متعلق به یک واسطه ایرانی بود، دریافت کرده است.
این واسطه، به کمک گذرنامه‌ای که از دومینیکا بر اساس برنامه‌ی اخذ شهروندی با سرمایه‌گذاری خریداری کرده بود، شرکتی صوری که پرداخت‌های ایرانی را به لالیگا ممکن می‌ساخت، ثبت کرده بود.
بعدها دولت ایالات متحده آمریکا، شرکت مشابهی متعلق به همین واسطه را که آن‌هم با پاسپورت دومینیکا ثبت شده بود، به دلیل تسهیل در فروش ده‌ها میلیون دلار پول حاصل از پتروشیمی‌های ایران، تحریم کرد.
در پاسخ به سوالات خبرنگاران، وکیل و نماینده‌ی لالیگا گفت که لیگ فوتبال اسپانیا:
ازهرارتباط بین روابط قراردادی پیشین با MTN ایرانسل و همچنین ایجاد هرشرکتی توسط کسانی که پاسپورت دومینیکا در دست دارند، بی‌اطلاع است.
این نماینده، روابط لیگ با MTN ایرانسل را یک " قرارداد اسپانسری" توصیف کرد که باعث می‌شود فوتبال اسپانیا در ایران، جایی که عشق زیادی به فوتبال در بین جوانان آن وجود دارد، تبلیغ شود.
او همچنین خاطرنشان کرد که:« این قرارداد در زیرمجموعه یک قرارداد از پیش بسته شده با گروه MTN در آفریقا قرار می‌گیرد که سال‌ها پیش به پایان رسیده است و در حال حاضر هیچ رابطه‌ای با MTN و یا MTNایرانسل وجود ندارد.»
وی افزود:« لیگ اسپانیا در رابطه با قرارداد MTN ایرانسل، مقررات تحریمی اتحادیه اروپا را رعایت کرده و MTNایرانسل هیچوقت یک نهاد تحریم‌شده نبوده است.»
او همچنین گفت:« توافق هسته‌ای ایران که در سال ۲۰۱۵ امضا شد و منجر به لغو تحریم های اقتصادی بین المللی شده بود، در آن زمان در حال اجرا بوده است. به علاوه هیچ تحریمی علیه ورزش حرفه‌ای، قراردادهای اسپانسری و تبلیغ و ترویج ورزش حرفه‌ای وجود نداشته است.»
MTN ایرانسل چگونه با سازمان نظامی ایران مرتبط است؟
MTN ایرانسل شرکتی با قرارداد سرمایه گذاری مشترک با گروه MTN آفریقای جنوبی است که یک شرکت بزرگ مخابراتی محسوب می‌شود. شرکت MTN آفریقای جنوبی و یک شرکت ایرانی، به ترتیب ۴۹ و ۵۱ درصد از سهام کل را در اختیار دارند. این شرکت ایرانی، تحت مالکیت نهادهای مرتبط با وزارت دفاع و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.
اگرچه سوابق مالکیت طرف ایرانی شرکت، برای راستی‌آزمایی این رابطه در دسترس نیست اما گزارش رسانه‌های غربی و ایرانی، نظرات کارشناسان، اعلامیه‌‌‌های تحریم‌های خزانه داری ایالات متحده و پرونده‌های حقوقی، گواهی بر وجود چنین مالکیتی برای سالیان متمادی است.
بر اساس پرونده‌های حقوقی و خزانه داری ایالات متحده ، سهامدار ایرانی MTN ایرانسل، شرکت توسعه الکترونیک ایران است. همین منابع، این شرکت را فعالیت اقتصادی مشترکی بین صنایع الکترونیک ایران، با نام اختصاری صا ایران (که تحت نظارت وزارت دفاع ایران است) و بنیاد مستضعفان معرفی می‌کنند.
در گزارشی که در سال ۲۰۱۵ مورد تایید بازوی تحقیقاتی بانک مرکزی ایران قرار گرفته است، بنیاد مستضعفان را مالک ۲۳.۲۵ و وزارت دفاع را به عنوان مالک ۲۷.۷۵ درصد از کل سهام ۵۱ درصدی شرکت MTN ایرانسل، می‌داند.
خزانه داری آمریکا در اعلامیه‌ی تحریم‌های سال ۲۰۲۰ خود برای بنیاد مستضعفان، آن را مجموعه عظیمی از حدود ۱۶۰ هلدینگ در بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران از جمله مالی، انرژی، ساخت‌‌و‌ساز و معدن توصیف کرد که ریاست آن بر عهده‌ی پرویز فتاح، از مقام‌های سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بوده است. در این اطلاعیه آمده است:« درحالی که بنیاد مستضعفان ظاهراً یک مؤسسه‌ی خیریه برای ارائه‌ی کمک به فقرا و مستضعفان معرفی می‌شود، شواهد نشان می‌دهد که توسط رهبر، علی خامنه‌ای، برای ثروتمند کردن بیت، پاداش به متحدان سیاسی و تعقیب دشمنان نظام استفاده می‌شود. »
در آوریل ۲۰۱۹، حدود یک سال و نیم پس از اولین رویداد MTN ایرانسل در تهران، ایالات متحده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست گروه‌های تروریستی مانند داعش و بوکوحرام قرار داد.
با این وجود، قرارداد لالیگا با ایرانسل چند ماه بعد نیز تمدید شد.
یک وکیل لالیگا در پاسخ به سوالات خبرنگاران نوشت که:« این قرارداد در حالی تمدید شد که در آن زمان اتحادیه ی اروپا، جایی که لالیگا نیز در آن واقع شده است، به همراه باقی کشورهای امضا کننده‌ی قرارداد هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (به استثنای دولت تازه تاسیس ترامپ در ایالات متحده)، اعتبار توافقنامه‌ی فوق را تایید کرده و اظهار داشتند که ایران به طور کامل به تعهدات خود پایبند است.»
مسیر دومینیکا
به گفته کارشناسان، تحریم‌های ایالات متحده، انتقال پول از طریق بسیاری از سیستم‌های مالی بین المللی را برای موسسات ایرانی دشوار می‌کرد. مهدی قدسی، اقتصاددان ایرانی در مؤسسه‌ی مطالعات اقتصادی بین‌المللی وین می‌گوید: « اگر طرف مقابل دارای ملیت ایرانی باشد، شما نمی‌توانید هیچ معامله‌ی بین‌المللی عادی و متعارفی را انجام دهید. هر چیزی که در ایالات متحده غیرقانونی باشد، عملاً برای بقیه سیستم‌های بانکی بین‌المللی نیز غیرقانونی شمرده می‌شود؛ زیرا ایالات متحده، حاکم اصلی سیستم بانکی بین المللی است.»
اسناد موجود حاکی از آن است که MTN ایرانسل به جای عبور از مسیرهای مالی تحت نظارت ایالات متحده، از واسطه‌هایی مانند «گذرنامه طلایی» دومینیکا برای انتقال حداقل یک پرداخت از ایران به اسپانیا استفاده کرده‌است.
حسین محمدرضایی و پدرام پیروزان، صاحبان یک صرافی به نام پدرام پیروزان و شرکا در دماوند، بودند. محمدرضایی با خرید گذرنامه دومینیکا در سال ۲۰۱۷ و شریک او، پیروزان، نیز در تاریخ نامعلومی از طریق اخذ شهروندی با سرمایه گذاری، گذرنامه‌ی دومینیکا را دریافت کردند. آنها سپس با استفاده از این اسناد، شرکت‌های کاغذیی و صوری را در سراسر جهان تاسیس کردند.
یکی از این شرکت‌ها به انتقال ده‌ها میلیون دلار پول حاصل از فروش محصولات پتروشیمی ایران به چین در سال ۲۰۲۲ و زمان تحریم‌های آمریکا کمک کرده بود.
از شرکت دیگر برای انتقال ۶۵۰۰۰ یورو توسط MTN ایرانسل به لالییگا استفاده شده بود.
فاکتوری متعلق به MTN ایرانسل که به دست خبرنگاران رسیده است، نشان می‌دهد که شرکت پدرام پیروزان و شرکا این وجوه را در ماه مارس یا می ۲۰۱۹، یعنی حدودا زمانی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سوی ایالات متحده به عنوان گروه تروریستی شناخته شد، انتقال داده است.
با این وجود، اگرچه این پرداخت توسط یک صرافی ایرانی ترتیب داده شده بود، اما برگه‌ی حواله‌ای که خبرنگاران به دست آورده‌اند نشان می‌دهد که این پرداخت از گوشه‌ی دیگری از جهان ارسال شده است.
این برگه نشان می‌دهد در ۱۸ مارس، لالیگا مبلغی معادل ۶۵ هزار یورو از یک شرکت هنگ کنگی به نام Lonking Industrial دریافت کرد که توسط محمدرضایی و با استفاده از پاسپورت دومینیکا راه اندازی شده بود.
این شرکت - که مانند بسیاری از شرکت‌های هنگ کنگی مرتبط با ایران، آدرسی در ییوو واقع در کشور چین داشت، این پول را از حسابی در بانک هواشيا در چین به حساب لالیگا در بانک سانتاندر( Banco Santander ) اسپانیا فرستاد. پایین فیش حواله، برگه‌ای شامل یک مهر اطلاعاتی به زبان فارسی و نه چینی داشت.
نماینده لالیگا در پاسخ به سوالات خبرنگاران نوشت:« این سازمان هرگز در مورد محمدرضایی و پیروزان و نقل و انتقال پول آنها چیزی نشنیده است.» این در حالی است که محمدرضایی و پیروزان به درخواست‌ها برای اظهارنظر پاسخ ندادند و بانک سانتاندر نیز از جوابگویی خودداری کرد. دسترسی به بانک هواشیا نیز میسر نشد.
فیش حواله‌ای که نشان می‌دهد شرکت Lonking Industrial، تحت ریاست محمدرضایی مبلغ ۶۵ هزار یورو را به لالیگا حواله کرده‌است. منبع: OCCRP
فیش حواله‌ای که نشان می‌دهد شرکت Lonking Industrial، تحت ریاست محمدرضایی مبلغ ۶۵ هزار یورو را به لالیگا حواله کرده‌است. عکس از OCCRP
پرداخت‌های غیرمعمول
گزارش‌های OCCRP نشان می‌دهد که لالیگا چندین وجه غیرعادی دیگر نیز در حین انجام معامله با MTN ایرانسل دریافت کرده است. اگرچه نمی توان منبع وجوه را مشخص کرد، اما طبق گفته‌ی سه کارمند سابق لالیگا که با قرارداد امتیان ایرانسل آشنا هستند، این تراکنش‌ها بخشی از قرارداد پخش بوده است.
یکی از این راه‌های انتقال پول به حساب لالیگا، از طریق یک دستگاه خودپرداز در دبی انجام گرفته است. پنج رسید به دست‌آمده توسط خبرنگاران نشان می‌دهد که یک دستگاه در دو روز مختلف در نوامبر۲۰۱۹ برای واریز مبلغی در مجموع حدود ۷۶ هزار دلار با درهم اماراتی، در چند تراکنش و به فاصله چند دقیقه استفاده شده است.
کارشناسان پولشویی به OCCRP گفتند که این واریزها شبیه یک روش رایج پولشویی به نام "smurfing" است که برای جلوگیری از جلب توجه قانون گذاران استفاده می‌شود. برندان نیویت، وکیل بخش جرم و جنایت در شرکت حقوقی هلندی De Roos & Pen می‌گوید:«Smurfing به معنای خرد کردن مقدار زیادی پول به بخش‌های کوچکتر است تا محدودیت‌هایی که موسسات مالی مانند بانک‌ها یا معتمد‌ها مجبور به گزارش آنها هستند، شامل آنها نشوند.»
اگرچه نماینده لالیگا گفته است که لیگ هرگز از نقل و انتقالات از طریق خودپرداز، "نه مستقیم و نه غیرمستقیم" استفاده نکرده، پرداخت‌های دیگری نیز وجود دارد که شبهه برانگیز است.
اسناد فاش شده نشان می‌دهد که طی چندین سال گذشته، لالیگا معادل صدها هزار دلار را از طریق شرکت‌های مستقر در امارات متحده عربی و ترکیه دریافت کرده است که تعدادی از این شرکت ها در مدت کوتاهی پس از پرداخت ها منحل شدند. برخی از آنها نه تنها ارتباط مستقیمی با فوتبال نداشتند، بلکه به نظر می‌رسد که شرکت‌هایی مربوط به جواهرات و لوازم الکترونیکی بوده باشند.
طبق گفته‌ی نیویت:« چنین فعالیتی برای یک لیگ بزرگ فوتبال بسیار غیرمعمول است.» او همچنین ادامه داد: «شما تصور می‌کنید که وقتی کسی با یک نهاد در خارج از کشور همکاری می‌کند، وام یا پرداخت‌ها تنها در یک یا چند تراکنش انجام می‌شود. اما چرا باید از شرکت‌هایی در خارج از کشور، برای پول نقد و چک در سپرده‌گذاری‌هایی کوچکتر استفاده شود؟» نیویت اضافه کرد: «این می‌تواند دلایل اقتصادی کاملاً قانونی داشته باشد، اما بسیار غیرعادی است.»
نماینده‌ی لالیگا در پاسخ به سوالات خبرنگاران در مورد این تراکنش‌ها، توضیحی درباره استفاده از این شرکت‌ها نداد، اما نوشت که لیگ « تحقیقات لازم از جمله بررسی تخصصی تحریم‌ها و داده‌های مبتنی بر پرداخت‌ها را انجام داده است و به هیچ گونه هشدار تحریمی در مورد MTN ایرانسل یا هر شخص ثالث مرتبط دیگری برنخورده است.»
کمپین ایرانسل-لالیگا
با توجه به نامه‌‌ی به دست خبرنگاران رسیده است، مدیران لالیگا در اکتبر سال ۲۰۱۹، حدود شش ماه پس از اینکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی قرار گرفت، به MTN ایرانسل اطلاع دادند که «طبق قرارداد اسپانسری، تمام حقوق و تعهدات خود را به طور کامل به یک شرکت فرعی مستقر در امارات متحده عربی واگذار کرده‌اند. همچنین در ادامه‌ی نامه آمده است که تمام پرداخت‌های بعدی باید در آنجا انجام شود. طبق گفته‌ی نماینده‌ی لالیگا، این حرکت "به دلایل تجاری" انجام شده است.»
ینس اندرسن مدیر بین المللی Play the Game نهادی که برای ترویج دموکراسی، شفافیت و آزادی‌بیان در دنیای ورزش فعالیت می‌کند، پس از بررسی یافته‌های خبرنگاران گفت:
«فکر می‌کنم کل موضوع نشان می‌دهد که فوتبال اروپا چقدر به نظارت مالی و مقررات نیاز دارد... به نظر می‌رسد لالیگا نمی‌تواند کاملاً از مشکل‌ساز بودن کار با دیکتاتوری‌های دور از اروپا بی‌اطلاع بوده باشد، اما همه‌ی ملاحظات را به دلیل اشتهای سیری‌ناپذیر برای پول کنار گذاشته است.»
او همچنین ادامه داد: «این داستان باید یکی از بسیار داستان‌هایی باشد که سیاستمداران اروپایی را متقاعد می‌کند تا قدمی برای تنظیم صنعتی بردارد که تحت لوای استقلال ورزشی اجازه می‌دهد تا انواع سوء رفتارهای مالی و سیاسی شکوفا شود.»
۴ آبان ۱۴۰۲
https://www.radiozamaneh.com/