گزارشی جدید در مورد تأثیر تغییرات اقلیمی نشان می‌دهد مساحت زمین‌های دچار خشکسالی از دهه ۸۰ میلادی سه برابر شده‌اند.در تحلیل‌های انجام شده در مطالعه شمارش معکوس لنست درباه تغییرات اقلیمی و سلامت، سال گذشته، ۴۸ درصد از کره زمین حداقل یک ماه خشکسالی شدید داشته است. این رقم در دهه هشتاد میلادی به‌طور متوسط ۱۵ درصد بود.
تقریباً یک سوم کره زمین، حدود ۳۰ درصد، برای سه ماه یا بیشتر خشکسالی شدید داشته است. در دهه هشتاد میلادی این رقم ۵ درصد بوده است.
این مطالعه جدید به‌روزترین داده‌ها از سراسر جهان در مورد خشکسالی را در اختیار قرار ما می‌دهد و نشان می‌دهد روند پیشرفت خشکسالی تا چه اندازه سرعت گرفته است.
آستانه خشکسالی شدید زمانی بعد از شش ماه بارندگی بسیار کم یا تبخیر بالای آب از زمین و گیاهان و یا هردوی این عوامل، ایجاد می‌شود.
رسیدن به این آستانه، خطرهای فوری در مورد دسترسی به آب، بهداشت، امنیت غذایی و سلامت عمومی ایجاد می‌کند و می‌تواند بر مصرف انرژی، شبکه حمل‌ونقل و اقتصاد تأثیر بگذارد.
دلایل هر خشکسالی می‌تواند پیچیده باشد زیرا عوامل مختلفی در دسترسی به آب مؤثر هستند. ازجمله تغییرات طبیعی و آب‌وهوا تا روش‌هایی که انسان‌ها از خاک و زمین استفاده می‌کنند.
اما تغییرات اقلیمی هم الگوهای بارش در سطح جهان را تغییر داده است و موجب شده بعضی مناطق بیشتر در معرض خشکسالی قرار بگیرند.
افزایش خشکسالی خصوصاً در آمریکای جنوبی، خاورمیانه و شاخ آفریقا شدید بوده است.
در جنگل‌های آمازون در آمریکای جنوبی، خشکسالی موجب تغییر الگوی بارش شده است.
این روند درخت‌ها را که خود نقش مهمی در تشکیل ابرهای باران‌زا دارند را از بین می‌برد و همین تعادل ظریف و حساسی که در چرخه بارش وجود دارد را بر هم میزند. اختلال در این چرخه، بازخوردی ایجاد می‌کند که موجب خشکسالی‌های بیشتر می‌شود.
همزمان در حالیکه بخش زیادی از مساحت زمین رو به خشکی می‌رود، باران‌های بسیار شدید هم بیشتر می‌شوند.
در ده سال گذشته، ۶۱ درصد جهان، در مقایسه با متوسط بارش بین سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۹۰ شاهد افزایش بارندگی بوده است.
رابطه بین خشکسالی، سیل و گرم شدن کره زمین بسیار پیچیده است. گرمای هوا موجب افزایش تبخیر آب از خاک می‌شود و این موجب می‌شود در دورانی که بارشی وجود ندارد، زمین از قبل به‌مراتب خشک‌تر شود.
تغییرات اقلیمی همچنین الگوهای بارش را تغییر می‌دهد. وقتی اقیانوس‌های گرم‌تر می‌شوند، میزان آب بیشتری از آن‌ها به هوا تبخیر می‌شود. هوا هم همزمان گرم‌تر می‌شود و این یعنی نمی‌تواند رطوبت را در خود نگه دارد. وقتی این رطوبت، به بالای زمین‌های خشک می‌رسد یا تبدیل به طوفان و یا موجب بارندگی‌های بسیار شدید می‌شود.
گزارش شمارش معکوس لنست به این نتیجه رسیده است که تأثیرات سلامت و بهداشتی تغییرات اقلیمی به بالاترین سطح خود رسیده است.
سال گذشته، خشکسالی ۱۵۱ میلیون نفر را در معرض ناامنی غذایی قرارداد. این رقم در مقایسه با سال‌های دهه ۹۰ میلادی افزایش داشته و موجب سوء‌تغذیه شده است. همین‌طور میزان مرگ‌ومیر افراد بالای ۶۵ سال به علت گرما هم در مقایسه با دهه ۹۰، ۱۶۷ درصد افزایش داشته است.
همزمان افزایش دمای هوا و باران‌های بیشتر موجب افزایش بیماری‌هایی که پشه‌ها ناقل آن‌ها هستند شده است. موارد تب دنگی به بالاترین رقم خود رسیده است، مالاریا و ویروس نیل هم در مناطقی در حال گسترش هستند که پیش از این در آن‌ها دیده نمی‌شدند.
افزایش طوفان‌های شن و خاک میلیون‌ها انسان را در معرض خطرات ناشی از آلودگی هوا قرار داده است.
مارینا رومانلو، مدیر اجرایی مطالعه شمارش معکوس لنست می‌گوید: «آب‌وهوا با سرعت زیاد در حال تغییر است و دارد شرایط را به شکلی تغییر می‌دهد که ما به آن عادت نداریم. ما سیستم‌های خود را به شکلی که بتوانند با این تغییرات تطبیق پیدا کنند، نساخته‌ایم.»
سرویس جهانی بی‌بی‌سی، در مجموعه‌ای به نام زندگی در ۵۰ درجه، از تعدادی از گرم‌ترین مناطق کره زمین دیدار کرد. در این مناطق نیاز به آب از همین حالا بسیار زیاد است. ما متوجه شدیم خشکسالی شدید و بارش باران دسترسی به آب را نسبت به گذشته بسیار سخت‌تر کرده است.
از سال ۲۰۲۰، خشکسالی فوق‌العاده شدید و بی‌سابقه‌ای مناطق شمالی سوریه و بخش‌هایی از عراق را گرفتار کرده است.
در چند سال اخیر، حسکه، شهری با یک میلیون جمعیت، دیگر آب آشامیدنی ندارد.
عثمان گادو، رئیس سازمان کنترل و آزمایش آب از هیئت آب حسکه می‌گوید: «بیست سال پیش، آب‌هایی به رودخانه خابور می‌ریخت. اما این رودخانه سال‌هاست که به دلیل نبود باران خشک شده است. مردم به آب شیرین دسترسی ندارند.»
وقتی دسترسی به آب کم می‌شود، مردم شروع به حفر چاه در زمین‌های خود می‌کنند. اما آب‌های زیرزمینی ممکن است آلوده باشند و موجب بیماری مردم شوند.
آب آشامیدنی حسکه از سیستم چاه‌هایی که ۲۵ کیلومتر دورتر از شهر هستند تأمین می‌شود اما این چاه‌ها هم در حال خشک شدن هستند و سوخت لازم هم دسترس نیست تا بتوان چاه‌های جدیدی برای تأمین آب مردم حفر کرد.
لباس‌ها را نمی‌توان شست و خانواده‌ها نمی‌توانند فرزندان خود را به‌خوبی بشورند و همین باعث شده بیماری‌های پوستی و اسهال گسترش پیدا کنند.
یکی از شهروندان به بی‌بی‌سی گفت: «مردم حاضرند همسایه‌شان را برای آب بکشند. مردم هم روز تشنه هستند.»
سال گذشته در سودان جنوبی، ۷۷ درصد کشور حداقل یک ماه خشکسالی داشته است و نیمی از کشور حداقل برای ۶ ماه، در خشکسالی شدید به سر برده است. همزمان، زندگی ۷۰۰۰۰۰ نفر درنتیجه سیل دچار آسیب شده است.
یکی از بزرگان دهکده نیاکوما می‌گوید: «همه چیز در حال بدتر شدن است. وقتی وارد آب می‌شویم، مریض می‌شویم. غذایی که می‌خوریم به‌اندازه لازم مغذی نیست.»
نیاکوما در چند ماه گذشته دو بار به مالاریا مبتلا شده است. خانواده‌اش تمام گله گاو خود را بعد از سیل سال گذشته ازدست داده‌اند و حالا با کمک‌هزینه‌های دولتی و با هر چیز قابل خوردنی که بتوانند در اطراف پیدا کنند، زنده‌اند.
ساندی، شوهر نیاکوما در گل‌ولای به جا مانده از سیل، به دنبال ریشه‌های نیلوفر آبی می‌گردد. می‌گوید: «غذا خوردن گل خوردن شده است.»
در دوره‌های خشکسالی، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها خشک می‌شوند. خاک سفت و خشک می‌شود و پوشش گیاهی خود را از دست می‌دهد. اگر به دنبال این خشکسالی، باران شدید ببارد، آب نمی‌تواند جذب زمین شود و در عوض در سطح زمین جریان پیدا می‌کند و به این ترتیب سیل‌های شدید و ناگهانی رخ می‌دهند.
خانم رومانلو می‌گوید: «گیاهان می‌توانند تا حدی با خشکسالی شدید سازگار شوند. اما سیل واقعاً فیزیولوژی آن‌ها را برهم میزند.» این برای امنیت غذایی و کشاورزی بد است.
اگر نتوانیم انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم و از افزایش بیشتر دمای کره زمین جلوگیری کنیم، باید منتظر خشکسالی‌های بیشتر و باران‌های شدیدتر باشیم.
سال ۲۰۲۳ تاکنون به‌عنوان گرم‌ترین سال ثبت شده است.
خانم رومانلو اضافه می‌کند: «ما در حال حاضر هنوز در موقعیتی هستیم که می‌توانیم تا حدی خود را با تغییرات آب و هوایی سازگار کنیم. اما این روند به نقطه‌ای خواهد رسید که ظرفیت سازگاری ما به نهایت خود خواهد رسید و بعد از آن ما شاهد تأثیرات اجتناب‌ناپذیر زیادی خواهیم بود.»
«هر چه بیشتر بگذاریم دمای هوای کره زمین بالا برود، وضعیت بدتر خواهد شد.»