جيمز دورسي: بحران اوکراین ترکیه و اسرائیل را به چالش می کشد

این مرز دریائی طولانی ترین در بین کشورهای حول این دریا از جمله روسیه و اوکراین است. دریای سیاه یکی از اولویت های راهبردی آنکارا است به همان اندازه عزم این کشور برای جلوگیری به هر قیمتی از استقرار دائمی کردهای خودمختار و بیشتر مستقل در خاک سوریه. اوکراین مانند سدی است که هرگونه نفوذ و فشار بیشتر روسیه را در منطقه متوقف می کند. یک مقام هشدار می دهد که اگر اوکراین سقوط کند، پیامدهای مستقیمی برای ترکیه خواهد داشت. خطرات آنکارا با کشف یک میدان گاز طبیعی در سال ۲۰۲۱ در آب های ساحلی آن در دریای سیاه افزایش یافته است. به گفته وزیر انرژی، فاتح دونماز، این منبع تا سال ۲۰۲۷ تقریباً یک سوم نیاز داخلی کشور را تامین خواهد کرد.

پایان احتمالی یک بندبازی
با تشدید بحران در اوکراین، ترکیه ممکن است متوجه شود که حفاظت از منافع خود دیگر به او اجازه نمی دهد تا بندبازی شگفت انگیز اش را انجام دهد. آنکارا شراکت شکننده ای را با مسکو حفظ کرده است که در آن اختلافات با دقت مدیریت می شود و در عین حال یک متحد متعهد به دفاع از غرب باقی مانده است. حمایت اقتصادی و نظامی ترکیه از اوکراین و تاتارهای کریمه و امتناع این کشور از به رسمیت شناختن الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ که با سیاست ناتو همسو بود به خوبی با بندبازی آنکارا مطابقت داشت.
به رسمیت شناختن جمهوری‌های دونتسک و لوهانسک جدایی‌طلب اوکراین از سوی روسیه در ۲۱ فوریه ۲۰۲۲ و حرکت نیروهای روسی به این مناطق، ادامه بندبازی ترکیه را تهدید و یک بلاتکلیفی غیرقابل حل برای آنکارا ایجاد می‌کند. تحمیل تحریم های آمریکا و اروپا علیه روسیه این خطر را دارد که همان کاهی باشد که کمر شتر را می شکند. گالیپ دالای، متخصص ترکیه معتقد است :« سوریه همچنان نقطه ضعف ترکیه است. علاوه بر این، روسیه احتمالاً از طریق سوریه بر آنکارا فشار خواهد آورد. در منظری گسترده تر، روسیه و ترکیه در مناطق درگیری در خاورمیانه و شمال آفریقا با یکدیگر همکاری و در عین حال رقابت کرده اند. با این حال، مسکو تمایل کمتری به تکرار این تجربه با ترکیه در محدوده شوروی سابق داشته است»(۱). .

سنگریزه ای در کفش
چند روز قبل از به رسمیت شناختن مناطق اوکراین، میخائیل بوگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه یک پیام هشدار به ترکیه ارسال کرد. او گفت که مشارکت کردهای سوریه در تلاش های دیپلماتیک برای میانجیگری و حل و فصل دوران پس از جنگ در سوریه ضروری می باشد و از جدایی کردها جلوگیری می کند و تضمینی است برای یکپارچگی یک کشور ویران شده از جنگ (۲). بوگدانوف در گفتگو با شبکه تلویزیونی Russia Today ، اعلام کرد که شورای دموکراتیک سوریه (SDC) مناطق وسیعی از شرق فرات را کنترل می کند. این منطقه تحت پوشش مجموعه ای از نیروهای نظامی ترکیه، روسیه، آمریکا، سوریه، کردها و گروه های مختلف شبه نظامی و جهادی است. همکاری ایالات متحده با کردها در نبرد با گروه دولت اسلامی (داعش) موضوع اصطکاکی در روابط بین آنکارا و واشنگتن بود زیرا ترکیه ادعا می کند که شورای دموکراتیک سوریه (SDC) با حزب کارگران کردستان (PKK) در ارتباط است.
حزب کارگران کردستان که توسط ترکیه، ایالات متحده و اروپا به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است، از نزدیک به چهار دهه پیش جنگی با شدت کم در جنوب شرقی ترکیه به راه انداخته که جان ده ها هزار نفر را گرفته است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با موافقت با گشت‌زنی مشترک روسیه و ترکیه در منطقه‌ای که ترکیه قبلاً زنجیره‌ای از پاسگاه‌ها را برای مهار نیروهای روسیه و رژیم سوریه ساخته است، تلاش کرده تا جلوی تهاجم بیشتر ترکیه را بگیرد. با این حال، آنکارا مسکو را متهم می کند که به وعده خود مبنی بر خلع سلاح جنگجویان کرد در منطقه بی طرفی به طول ۳۰ کیلومتر در مرز سوریه و ترکیه عمل نکرده است.

هشدار مسکو به تل آویو
اسرائیل اگرچه مرزهای زمینی یا دریایی با روسیه یا اوکراین ندارد، متوجه شده است که توانایی او برای مقابله نظامی با ایران و متحد لبنانی آن حزب الله در سوریه ممکن است به رویکرد این کشور در قبال بحران اوکراین بستگی داشته باشد. در اوایل فوریه، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، حملات اسرائیل به اهدافی در سوریه را محکوم کرد(۳). و آنها را «نقض فاحش حاکمیت سوریه» خواند. او هشدار داد که آنها «می توانند باعث تشدید تنش ها شوند». ماریا زاخارووا افزود که «چنین اقداماتی خطرات جدی برای پروازهای مسافربری بین المللی دارد». این هشدار چند هفته پس از آن که روسیه انجام منظم گشت های هوایی مشترک روسیه – سوریه را اعلام کرد، انجام گرفت و پس از یکی از اولین گشت زنی ها در امتداد بلندی های جولان اشغالی ، جدا کننده اسرائیل و سوریه ، بود.
بنی گانتز وزیر دفاع اسرائیل تاکید کرد: «ما به جلوگیری از حضور ایران در سوریه که این کشور را از داخل می خورد، ادامه خواهیم داد. منافع عالی مردم و رژیم سوریه درایجاد ثبات، خروج نیروهای ایرانی از خاک خود و اجازه دادن به بازسازی کشور است». در عین حال، یایر لاپید، وزیر امور خارجه اذعان کرد که با توجه به حضور نظامی روسیه در سوریه برای حمایت از بشار اسد « ما نوعی مرز با روسیه داریم»(۴). وی همچنین خاطرنشان کرد که اسرائیل دارای جوامع یهودی مهاجر از روسیه و اوکراین است و تعداد قابل توجهی از یهودیان هنوز در دو کشور متخاصم ساکن هستند.
بنابراین، اسرائیل که در بن بستی مشابه ترکیه گرفتار شده ، تلاش کرد تا از تحریک بیشتر خشم روسیه جلوگیری کند. وی اعلام کرد که کشورهای بالتیک را از انتقال تسلیحات با قطعات اسرائیلی به اوکراین منع می کند. اما برخلاف ترکیه که ممکن است فکر می‌کند در روابط خود با روسیه، چین و ایالات متحده آزادی عمل بیشتری دارد، اسرائیل معتقد است که گزینه‌هایش مانند چین، زمانی که مسئله روسیه باشد، محدودتر است. او نمی تواند روابط خود با واشنگتن را به خطر بیندازد.
این را مراف میکائیل وزیر حمل و نقل اسرائیل ساعاتی قبل از اینکه بحران اوکراین (۵) به اوج خود برسد، توضیح داد: «تردیدی وجود ندارد که رابطه ویژه ای بین اسرائیل و آمریکا وجود دارد و این دولت در تلاش برای بازسازی آن است و بازسازی در سطحی کاملا متفاوت با آنی است که اسرائیل با روسیه دارد»(۶).

۱- Ragib Solyu, « Ukraine conflict : Why it really matters to Turkey », Middle East Eye, 27 janvier 2022
۲- « Bogdanov says Kurds participation in constitutional reform in Syria is essential », Kurd Press, 19 février 2021.
۳- « Alleged Israeli airstrike targets sites near Damascus », The Jerusalem Post, 31 janvier 2022.
۴- Lahav Harkov, « Ukraine crisis : Israel to move embassy from Kyiv to Lviv », The Jerusalem Post, 21 février 2022.
۵- Sam Sokol, « Israeli Officials Change Tune on Ukraine Crisis, Say They’ll Side With Biden », Haaretz, 21 février 2022.
۶-از زمان رسیدن جو بایدن به مقام ریاست جمهوری

جيمز دورسي
روزنامه‌نگار و محقق، عضو ارشد موسسه خاورمیانه دانشگاه ملی سنگاپور است.

ترجمه‌ها: français فارسى
جيمز دورسي > 24 فوريه 2022
اوکراین اسرائیل OTAN روسیه ترکیه
ترجمه از فرانسه شروین احمدی