دادگاه عالی آنتاریوی کانادا دولت ایران را به پرداخت حداقل ۱۰۷ میلیون دلار جریمه نقدی به خانواده‌های شش نفر از قربانیان پرواز ۷۵۲ اوکراین محکوم کرده است. ادوارد بلوبابا قاضی این دادگاه در ماه مه ۲۰۲۱ نتیجه گیری کرده بود که شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به هواپیمای یاد شده که به کشته شدن ۱۷۶ منجر شد، «عمدی» و براساس قوانین کیفری یک «اقدام تروریستی» بوده است. وزارت خارجه ایران در واکنش آن رای را «فاقد مبنا» خوانده بود.
قاضی بلوبابا در حکم تازه خود علیه دولت ایران، در مجموع ۱۰۷ میلیون دلار از جمله برای خسارات مادی و آسیب های روحی وارده به خانواده‌های بازماندگان به اضافه هزینه‌های دادگاه شاکیان تعیین کرده است.
این حکم هرچند مورخ ۳۱ دسامبر است، روز سوم ژانویه ۲۰۲۲ منتشر شد.
آبه گزارش شبکه سی‌بی‌سی کانادا، مارک آرنولد، وکیل شاکیان، گفت که برای به اجرا گذاشتن حکم دادگاه، به دنبال توقیف دارایی‌های ایران در کانادا و خارج از این کشور است.
او گفت که ایران در کشورهای دیگر تانکرهای نفتی دارد و تیم او به دنبال آن است که هر آنچه را که می‌تواند برای پرداخت بدهی خانواده‌ها به دست آورد.
پرواز ۷۵۲ خطوط بین المللی اوکراین در ۸ ژانویه ۲۰۲۰ هدف اصابت دو موشک سپاه پاسداران قرار گرفت که به کشته شدن ۱۷۶ مسافر و خدمه آن منجر شد.
قاضی بلوبابا سال گذشته در حکم خود نوشت: «با سبک سنگین کردن احتمالات دریافتم که حملات موشکی به پرواز ۷۵۲ عمدی بوده و مستقیما علت مرگ کلیه سرنشینان هواپیما بوده است.»
او افزود: «من همچنین با سبک سنگین کردن احتمالات دریافتم که در زمان مورد بحث، مناقشه ای مسلحانه در منطقه در جریان نبود.»
قاضی بلوبابا ادامه داد: «شاکیان ثابت کرده اند که ساقط کردن پرواز ۷۵۲ توسط متهمان یک اقدام تروریستی بوده است.»
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت ایران، در واکنش گفته بود: «رای مورد اشاره فاقد مبنا بوده و از مستندات و دلایل عینی نیز برخوردار نیست و با توجه به انتشار آن در فضای مجازی از علاقمندان به اینگونه موضوعات دعوت می کنیم با مطالعه آن بر بی مبنایی آن واقف گردند.»
او همچنین گفته دادگاه کانادا «از اساس صلاحیت ندارد که به این سانحه هوایی یا قصور احتمالی در واقعه ای که خارج از سرزمین و حوزه صلاحیت کشوری کانادا رخ داده است رسیدگی کند.»
در شکایت خانواده های قربانیان از آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و سایرین نام برده شده بود.
فرانسوا فیلیپ شامپین، وزیر خارجه قبلی کانادا، در ماه دسامبر ۲۰۲۰ گفته بود که باور ندارد ساقط کردن آن پرواز ناشی از خطای انسانی بوده باشد.
کشورهای خارجی معمولا خارج از قلمرو قضایی دادگاه‌های کانادا هستند اما قانونی که در سال ۲۰۱۲ در این کشور تصویب شد این مصونیت را برای دسته‌ای که به عنوان «کشورهای خارجی حامی تروریسم» شناخته شده اند محدود می کرد.
به گزارش شبکه سی‌بی‌سی وکیل شاکیان پرونده در اطلاعیه‌ای گفت که جلسه دیگری در دادگاه برای تعیین غرامت تشکیل خواهد شد. شاکییان این پرونده که عزیزان خود را در آن پرواز از دست دادند خواستار ۱.۵ میلیارد دلار کانادا غرامت بودند.
مارک آرنولد قبلا گفته که بهترین راه گرفتن غرامت برای خانواده‌های قربانیان متهم کردن دولت ایران به «ارتکاب عمل تروریستی است.»
او نماینده حقوقی شاکیانی است که نزدیکان خود را در آن پرواز از دست داده اند. دولت ایران علیرغم مطلع شدن از این اتهام از دفاع از خود در این دادگاه خودداری کرده است.
مارک و جونا آرنولد وکلای این پرونده نوشتند: «تصمیم دادگاه عالی عدالت در کانادا بی‌سابقه است. این از نظر تاثیر فوری بر اعضای خانواده‌های قربانیانی که به دنبال اجرای عدالت هستند حکمی قابل توجه است.»
کانادا با ایران روابط دیپلماتیک ندارد و تلاش برای گرفتن غرامت احتمالا طولانی و پیچیده خواهد بود.
به گزارش سی‌بی‌سی حبیب حق‌جو که دخترش شهناز حق‌جو و نوه هشت ساله‌اش السا جدیدی را در پرواز ۷۵۲ از دست داد گفت که این برای خانواده‌های طرح کننده شکایت یک موفقیت است.
او گفت: «خیلی خوشحالم و فکر می کنم که این یک گام بزرگ است.»
حدود ۱۳۸ نفر از ۱۷۶ مسافر این پرواز با کانادا ارتباط داشتند.
پرواز ۷۵۲ روز ۸ ژانویه ۲۰۲۰ هدف اصابت دو موشک سپاه پاسداران قرار گرفت.
اوکراین و چهار کشور دیگر که شهروندان یا افراد مقیم در آنها در این حادثه کشته شدند - شامل کانادا، بریتانیا، افغانستان و سوئد - از ایران خواسته اند توضیحی کامل و جامع درباره سرنگونی هواپیما ارائه کند.
نیروهای مسلح ایران تا سه روز بعد از سرنگونی هرگونه مسئولیتی در آن را رد می کرد. مقام ها همچنین اجازه دادند دارایی های سرنشینان که در محل سقوط پراکنده بود غارت شود و بعد آنجا را با بولدوزر صاف کردند.
در آن روز پدافند هوایی ایران به دلیل اقدام سپاه در موشک باران دو پایگاه عراقی که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود درحال آماده باش بود. ایران به تلافی کشته شدن قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس این پایگاه‌ها را هدف می گرفت.
سازمان هواپیمایی کشوری اخیرا در ماه مارس ۲۰۲۱ در گزارشی گفت یک اپراتور دفاع ضد هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هواپیما را "به اشتباه" نیروی متخاصم شناسایی و بدون اجازه فرماندهان موشک‌ها را شلیک کرده است.
طبق گزارش سازمان هواپیمایی کشوری ایران، ساقط کردن این هواپیما به دلیل «زنجیره‌ای از خطاهای انسانی» بوده که در روز فاجعه به وقوع پیوسته است.
اوکراین و کانادا آن گزارش را رد کردند.
در پی انتشار آن گزارش دیمیترو کولِبا، وزیر خارجه اوکراین، در پستی ویدئویی در فیسبوک تحقیقات ایران را "یک جانبه"، شواهد ارائه شده را «گزینشی» و نتیجه را «فریبکارانه» خواند.
https://www.bbc.com/persian/iran-59863192