موج سرکوب درپاسخ به نارضایتی مردم:پارلمان اروپا با عصبانیت از این که جینین آنز، دیکتاتور بولیوی، می تواند به خاطر اقدامات خود در برابر عدالت کشورش پاسخگو باشد ، قطعنامه ای را تصویب کرد و خواستار آزادی وی شد. اما به نظر می رسد که این نهاد کمتر نگران سرکوب وحشیانه معترضان کلمبیایی در ماه مه است. دهها کشته و صدها مجروح موجب هیچ واکنشی از سوی این نهاد نشد. یک اصلاح مالیاتی می تواند صفحه جدیدی را در تاریخ سیاسی کلمبیا باز کند.
این کشور در میان کشورهای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) ، دومین رده در کمترین جمع آوری مالیات را داراست . به گفته ایوان دوکه ، رئیس جمهور محافظه کار ، که طرح اصلاح مالیاتی را در ١٥ آوریل ارائه داد ، این پروژه فقط دارای مزیت بود و می توانست با درآمدی معادل ٢٣٤٠٠ میلیارد پزو ، معادل ٥.٢ میلیارد یورو ، کاهش کسری بودجه را جبران کند که معادل ٨.٦ درصد تولید ناخالص داخلی سال ٢٠٢١ برآورد می شود. بدین ترتیب خارج کردن ٢.٨ میلیون نفر از فقر شدید و ایجاد صندوقی برای مبارزه با اثرات تغییرات آب و هوایی ممکن می شد.
اما همه اصلاحات مالیاتی مترقی نیستند. این طرح در صدد گرفتن مالیات بر ارزش افزوده (یکی از نابرابرترین مالیات ها) برای کالاهایی بود که تاکنون از آن معاف بودند و می خواست از دستمزدهائی مالیات بگیرد که تاکنون بدلیل پائین بودن شامل آن نمی شدند. بعلاوه این طرح خواستار حذف معافیت های مالیاتی بود که به خانوارهای طبقه متوسط که از بحران کوید -١٩ به شدت آسیب دیده اند ، یاری می رساند . حتی تشکیلات های میانه رو مانند حزب سوسیال وحدت ملی (که اغلب حزب U یا PU نامیده می شود) رئیس جمهور سابق خوان مانوئل سانتوس و حزب لیبرال کلمبیا اعلام کردند که این اقدام به شکننده ترین شهروندان آسیب می رساند. Progressive International ، یک سازمان غیردولتی این طرح را چنین خلاصه می کند: « این یک اصلاح مالیاتی قهقرائی است که با هدف تأمین مالی بازپرداخت بدهی خارجی کلمبیا و حفظ رتبه آن در میان آژانس های رتبه بندی مالی انجام می شود» (١).
یک روز پس از اعلام اصلاحات ، سازمان مرکزی کارگران (CUT) ، اتحادیه اصلی کارگری کشور ، فراخوانی برای اعتصاب عمومی در ٢٨ آوریل داد و از حمایت ائتلاف گسترده ای از جنبش های اجتماعی برخوردار شد. این اعتصاب باعث تظاهرات گسترده ای می شود. عدم رضایت از این لایحه ، بسیاری از نارضایتی های انباشته دیگر را بیدار می کند. در تاریخ ٢٩ آوریل ، گزارشی از سوی سازمان آمار دولت نشان داد كه ٤٥٪ از مردم كلمبیایی زیر خط فقر زندگی می كنند كه ١٠٪ نسبت به سال ٢٠٢٠ افزایش یافته و ١٥٪ نیز در فقر شدید قرار دارند.
در همانحالی که گروه های مردم هر چه بیشتر دورهم گرد می آمدند ، آقای دوکه کنترل شرایط را از دست می داد. در تاریخ ٢ مه ، او سرانجام پروژه خود را پس گرفت. وزیر دارایی او آلبرتو کاراسکیلا روز بعد استعفا داد. با این وجود هیچ یک از این دو عمل برای از بین بردن خشم مردم کافی نبود. با سرکوب شدید تظاهرکنندگان توسط پلیس ، اعتراض به پروژه اصلاحات مالیاتی جای خود را به زیر سوال بردن استراتژی امنیتی دولت می دهد. حضور موج انسانی در خیابان های کشور هنوز روندی در حال افزایش است.
پدرو پيدراهيتا ، دانشمند علوم سياسي از دانشگاه مدلين می گوید: « دستگاه هاي امنيتي كلمبيا هنوز بر اساس يك دكترين آناکرونیستی(زمان پریشانه) عمل مي كنند». این نظریه ضد کمونیستی و توهم درباره «دشمن داخلی» اجازه می دهد که تظاهرکنندگان بمثابه شهروند دیده نشوند و هدف طبیعی و مشروع نظامیان باشند (٢). شبکه های اجتماعی در سراسر جهان به زودی مملو از تصاویر حمله نیروهای ضد شورش اسمد (Escuadrón Móvil Antidisturbios) به معترضان شد. از تاریخ ١٢ مه ٢٠٢١ ، موسسه مشهور مطالعات توسعه و صلح (Indepaz) ، ٣٩ مورد ارتکاب قتل توسط نیروهای پلیس ، ١٠٥٥ مورد بازداشت خودسرانه و ١٦ مورد خشونت جنسی را ثبت کرده است.
پیوند مستحکم با واشنگتن
این اقدامات موجی از محکومیت بین المللی را برانگیخت ، از جمله سخنگوی کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل ، که در تاریخ ٤ مه اظهار داشت که «بسیار نگران» این وقایع است. معاون سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده بیانیه ظریف تری صادر کرد و گفت که «خشونت و خرابکاری سو استفاده از حق تظاهرات مسالمت آمیز است» و از « پلیس درخواست کرد که برای جلوگیری از نابودی بیشتر زندگی انسان ها ، واکنشی با ملاحظه تر داشته باشند». وزیر امور خارجه امریکا ، آنتونی بلینکن ، که در همان روز در پنجاه و یکمین کنفرانس سالانه واشنگتن در مورد قاره آمریکا شرکت کرده بود ، در مورد نقض حقوق بشر و کمبود دموکراتیک در ونزوئلا ، کوبا ، نیکاراگوئه و هائیتی صحبت کرد ... بدون اینکه کلمه ای در مورد کلمبیا بگوید. غیر از آرژانتین و ونزوئلا ، همه کشورهای آمریکای لاتین سکوت اختیار کرده اند. هاوانا به اخراج یكی از دیپلمات های خود ، متهم به انجام «فعالیت های ناسازگار با مفاد كنوانسیون وین (٣)» اعتراض كرده و معتقد است كه بوگوتا در تلاش است «توجه جامعه بین المللی را درمورد سرکوب خشونت آمیزی منحرف کندکه توسط نیروهای نظامی و پلیس علیه تظاهرکنندگان انجام می گیرد و تاکنون ده ها کشته و صدها زخمی برجای گذاشته است» (٤).
جوزف بایدن ، رئیس جمهور آمریکا ، همیشه به روشنی تاکید کرده است که او خواهان قطع رابطه با کلمبیا نیست: دولت او همچنان به این کشور « به عنوان یکی از محورهای سیاست ایالات متحده در آمریکای لاتین و کارائیب » نگاه می کند. در طی مبارزات انتخاباتی که وی را به کاخ سفید رساند ، او برای اغوای رای دهندگان آمریکای لاتین تبار فلوریدا - به ویژه آنهایی که منشأ کلمبیایی داشتند - حمایت خود از برنامه کلمبیا را نشان داد . این برنامه سنگ بنای سیاست امنیتی بوگوتا است. وی در یک روزنامه در فلوریدا نوشت: « من از همان ابتدا از برنامه كلمبیا دفاع و اطمینان حاصل كردم كه از حمایت دو جانبه در كنگره برخوردار شود.امری که یکی از بزرگترین دستاوردهای سیاست خارجی ما در نیم قرن اخیر است»(٥).
او اغراق نکرده است. برنامه کلمبیا که توسط رئیس جمهور ویلیام کلینتون در سال ١٩٩٩ پایه گذاری شد، توسط آقای جورج دبلیو بوش توسعه و با آقایان باراک اوباما و دونالد ترامپ ادامه یافت. این برنامه چیزی را سامان می دهد که مسلماً یکی از قوی ترین روابط امنیتی دو جانبه واشنگتن در جهان است. بوگوتا در طی دهه ها دریافت کننده شماره یک کمک نظامی و یکی از خریداران اصلی تجهیزات جنگی آمریکا در این قاره بوده است. اتحاد بین نیروهای مسلح دو کشور به طور پیوسته افزایش یافته است. علاوه بر سازماندهی عملیات مشترک ، شرکت ها و مشاوران امنیتی ایالات متحده در خاک کلمبیا حضور دارند. ایالات متحده سیستم های هدایت شونده مجهز به مهمات را برای کشتن رهبران چریک ها با «بمب های هوشمند» فراهم و آژانس امنیت ملی (NSA) به این کشور - تنها شریک سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در منطقه - برای شنود و جاسوسی کمک می کند. سفارت آمریکا در بوگوتا یکی از بزرگترین سفارتها در جهان است.
موضع گیری های بایدن مبنی بر اینکه وی قصد دارد از سیاست خارجی آقای ترامپ فاصله بگیرد تا دموکراسی و حقوق بشر را در قلب دلمشغولی های خود قرار دهد ، می بایست موجب نگرانی وی در مورد پیامدهای روابط واشنگتن با شریک جنوبی اش شود. به همین ترتیب ، حمایت او از توافق نامه های صلح امضا شده در سال ٢٠١٦ بین بوگوتا و چریک های نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا (FARC) با همسویی بدون قید و شرط وی با مواضع آقای دوکه ناسازگار است. به نظر می رسد آقای دوکه همه تلاش خود را برای خرابکاری در این روند انجام می دهد.
در نزدیكی رئیس جمهور سابق ایلوارو اوریبه (٢٠١٠-٢٠١٠) ، با سازمانهای شبه نظامی تردیدی وجود ندارد، اما آقای دوکه که زیر چتر حمایت سیاسی او قرار داشت ، همیشه مخالفت مذاكره با فارك بود. عدم علاقه آقای ترامپ به استمرار روند صلح ، دست وی را برای تضعیف توافق و نهادهای آن آزاد گذاشت. بویژه از آنرو که کلمبیا نقشی اساسی در تلاشهای مختلف برای سرنگونی رئیس جمهور ونزوئلا ، نیکولاس مادورو ، بازی کرد که مدتها از جمله اولویت های آقای ترامپ بود. عواقب عملکرد آقای دوکه از نقطه نظرحقوق بشر هر چه بیشتر عیان می شود. کلمبیا در سال گذشته ٩١ قتل عام را تجربه کرد که منجر به کشته شدن ٣٨٤ نفر شد (٦). در مارس ٢٠٢١ ، سازمان ملل متحد ترور ٢٦٢ مبارز سابق فارک را محکوم کرد . از زمان امضای توافق نامه های صلح ، دولت متعهد شده بود که امنیت جانی آنها را تضمین کند (٧).
آقای ترامپ برای اینکه مبارزه اش با مسئله مواد مخدر را در خانه خود به نمایش بگذارد ، از کلمبیا خواست تلاش هایش برای ریشه کن کردن کوکا را افزایش دهد. او با اشاره به از سرگیری استفاده از گلیفوزات - محصولی که سازمان بهداشت جهانی (WHO) آنرا در سال ٢٠١٥ ژنوتوکسیک و احتمالاً سرطان زا اعلام کرد – گفت:« ما مجبور به سم پاشی خواهیم شد! »(٨). آقای دوکه از اینکار خوشحال می شد اما دادگاه قانون اساسی کشورش برای انجام آن شرایطی وضع کرد. بسیاری از بازیگران سیاسی و اجتماعی با این روش مخالف هستند زیرا موافقنامه صلح ٢٠١٦ بر خطرناک بودن آن تاکید دارد. در ١٢ آوریل ، علی رغم بسیج ده ها سازمان ، سرانجام آقای دوکه با صدور فرمانی از سرگیری سمپاشی را با احترام به محدودیت های تعیین شده توسط دادگاه قانون اساسی ، آغاز کرد.
رئیس جمهور کلمبیا در تلاش است تا دولت آقای بایدن را مانند آقای ترامپ ، متقاعد کند ، که افزایش تولید مواد مخدر در کشور او ناشی از آزادی ای است که توافق صلح به قاچاقچیان اهدا کرده. با این حال ، عامل دیگری توضیح دهنده ظهور سازمانهای جنایتکار از جمله کارتل های مکزیک است ، که اکنون در این کشور کاملاً مستقرند: ناتوانی قدرت مرکزی در پرکردن خلا ناشی از عقب نشینی چریک ها. اصرار آقای دوکه برای از بین بردن محصولات غیرقانونی ، در حالی که برنامه های حمایت از کشاورزان برای تولید کشت جایگزین ضعیف شده است ، آنها را به ادامه فعالیت خود، تحت حمایت سازمان های جنایی قدرتمند سوق می دهد. به طور خلاصه ، امری که یک دور باطل خشونت است.
در همین راستا ، آقای دوکه مذاکرات صلح با ارتش آزادیبخش ملی (ELN) را پایان داد. در ژانویه ٢٠١٩ ، گروه مسلح با بمب گذاری در آکادمی پلیس ، موجب کشته شدن ٢٣ نفر شد. رئیس جمهور از موج احساسات ملی ناشی از این بمب گذاری برای خاتمه دادن به گفت وگو استفاده کرد. وی سپس از كوبا ، كه حامی مذاكرات بود ، خواستار تحویل اعضای هیئت ELN به مقامات كلمبیایی شد تا آنها را به جرم تروریسم تحت تعقیب قرار دهد. هاوانا امتناع کرد: چنین عملی پروتکل مذاکره امضا شده توسط همه طرفها را نقض می کرد - تصمیمی که نروژ ، یکی از کشورهای ضامن این روند از آن حمایت می کند. آقای ترامپ بلافاصله کوبا را در لیست کشورهای حامی تروریسم در آمریکا قرار داد(که توسط آقای اوباما خارج شده بود). این کار یک مزیت انتخاباتی برای کسی است که امید به «دوباره انتخاب شدن» و سعی در اغوای رای دهندگان آمریکای لاتین در فلوریدا دارد.
توطئه بین المللی
رابطه بین آقایان دوکه و ترامپ بر پایه های مستحکمی تکیه داشت . حزب اولی ، « میانه دموکراتیک» ، از کاندیداتوری دومی برای انتخابات ریاست جمهوری سال ٢٠٢٠ حمایت کرد. رئیس جمهور پیشین آقای اوریبه با مطرح کردن تهدید «کاسترو-چاویسم» در منطقه ، خود را به کارزار انتخاباتی امریکا دعوت کرد. درست در زمانی که جمهوری خواهان فلوریدا هشدار می دادند که حزب دموکرات می تواند ایالات متحده را به سوی سوسیالیسم هدایت کند. این اقدام ، سفیر ایالات متحده در بوگوتا ، آقای فیلیپ گلدبرگ را مجبور کرد که چند روز قبل از انتخابات موضع گیری کند: « موفقیت روابط ایالات متحده و کلمبیا در طی سالها بر اساس حمایت دو حزب بوده است. (...) من از همه رهبران سیاسی کلمبیا می خواهم که از شرکت در انتخابات ایالات متحده خودداری کنند (٩). »
برخی از متحدان طبیعی آقای بایدن - مانند سازمان های حقوق بشر و چند اتاق فکری منتقد مواضع آقای دوکه در مورد توافق های صلح - با ابراز نگرانی از واکنش وحشیانه بوگوتا به اعتراضات ، می خواهند رئیس جمهور کلمبیا را تشویق به تغییر روش کنند. بسیاری از دموکرات های منتخب در کنگره نیز به طور فزاینده ای در این زمینه فعال می شوند. در تاریخ ٦ ژوئیه سال ٢٠٢٠ ، ٩٤ نفر از اعضای مجلس نمایندگان با ارسال نامه ای سرگشاده به آقای مایکل پمپئو ، وزیر امور خارجه وقت ، ابراز نگرانی شدید خود را از وضعیت روند صلح در کلمبیا ابراز داشتند. برخی از این نمایندگان امروز نیز سرکوب تظاهرات را به شدت تقبیح می کنند.
به نوبه خود ، دولت آقای دوکه در تلاش است تا بسیج های مردمی را نشانه ای از یک توطئه بین المللی معرفی کند که کشورش قربانی آن است. وزیر امور خارجه کلودیا بلوم ویدیویی را به انگلیسی منتشر کرد که در آن ادعا می کند سناتور گوستاوو پترو ، نامزد احتمالی احزاب چپ در سال ٢٠٢٢ ، « با سواستفاده از شرائط و با حمایت رئیس جمهور نیکلاس مادورو و سازمان های نارکو تروریستی به سازماندهی حملات و پرداخت پول به مردم برای ایجاد رعب و وحشت در شهرها دست زده است» (١٠). مهمتر از همه ، آقای دوکه تلاش خواهد کرد تا همتای آمریکایی خود را متقاعد کند که وی همچنان مصمم ترین و اساسی ترین حامی آنچه اولویت بخش بزرگی از نخبگان واشنگتن است باقی مانده: سرنگونی آقای مادورو و مبارزه با «نارکو چریک» ها. کلمبیا از تمام وزن خود برای بستن راه حل مذاکره برای حل بحران ونزوئلا استفاده خواهد کرد.
نویسندگان Guillaume Long & Lola Allen برگردان شروين احمدي
https://ir.mondediplo.com/2021/06/article3779.html
١- « SOS Colombia », Internationale progressiste, 5 mai 2021.
٢- Cité par Joe Parkin Daniels, « UN condemns violent repression of Colombia protests after at least 18 die », The Guardian, Londres, 4 mai 2021.
٣- Communiqué du ministère des affaires étrangères colombien, Bogotá, 7 mai 2021.
٤- Tweet du ministère des affaires étrangères cubain, 7 mai 2021.
٥- Joe Biden, « Colombia is the keystone of US policy in Latin America and the Caribbean », Sun-Sentinel, Fort Lauderdale, 7 octobre 2020.
٦- « Informe de masacres en Colombia durante el 2020 y 2021 », Indepaz, 2 mai 2021.
٧- « United Nations verification mission in Colombia » (PDF), rapport du secrétaire général, 26 mars 2021, https://colombia.unmissions.org
٨- « Colombia will have to restart aerial spraying to destroy coca : Trump », Reuters, 2 mars 2020.
٩- Cité par Tracy Wilkinson, « Colombia’s far-right wing backs Trump, aiming to help him in crucial Florida vote », Los Angeles Times, 1er novembre 2020.
١٠- Laura Gil, « La Canciller Blum circula video que acusa a Petro de terrorismo », La Línea del medio, 8 mai 2021, http://lalineadelmedio.com
Guillaume Long
وزیر امور خارجه اکوادور و تحلیل گر Center for Economic and Policy Research (CEPR), Washington, DC.
Lola Allen
محقق در Center for Economic and Policy Research (CEPR), Washington, DC