خدامراد فولادی: دموکراسی باید درونزا باشد

و تنها در شمار ِ اندکی ازجامعه ها هنوز ناهمترازی ِ تولیدی- مناسباتی و سیاسی با کشورهای پیشرفته وجود دارد، تاریخن برعهده ی بورژوازی ِخلع ِ اختیار و اقتدار شده توسط ِ استبدادهای پدرشاهی با مناسبات ِ پیشا سرمایه داری است تا بتواند با کسب ِ قدرت ِ سیاسی هم سر کرده گی ِ تاریخی و مالکییت ِ اش بر ابزار ِ تولید و هم دموکراسی ِ طبقاتی اش را بر جامعه ی محروم از آن اعمال نماید و در نتیجه با همترازسازی ِ قانونمندانه تولید و مناسبات ِ تولیدی ِ عقب مانده با پیشرفته راه را برای پیش روی ِ جامعه ی خودی به سوی سوسیالیسم وکمونیسم هموارسازد. تجربه ی چند ده ساله ی افغانستان این واقعیت رابه طور ِعینی وملموس به جامعه های فاقد ِآزادی های ِ نهادینه شده به خوبی نشان داد،ونشان داد دموکراسی ِ بورژوایی یا دموکراسی ِ واقعن و تاریخن موجود ِ این دوران بدون ِ زیرساخت ها وسازوکارهای مادی وتولیدی ِ تثبیت شده و بدون ِ دو طبقه ی همزیست و همستیز ِ سازنده ی این زیرساخت های مادی یعنی بورژوازی و پرولتاریا، ادعایی پوچ و بی اعتبار و فریبکارانه بیش نیست.
افغانستان یک کشور ِ عقب افتاده ی فاقد ِ صنعت و تکنولوژی، و غالبن ایلی طایفه ای است، و تمام ِ فاکت های موجود ِ آن بیانگر ِ درستی ِ تئوری ِ ماتریالیسم ِ تاریخی مبنی بروابسته گی ِ مستقیم ِ دموکراسی در مفهوم ِ تاریخی دورانی ِ آن به درجه ی پیشرفت ِ صنعت و مناسبات ِ سیاسی اجتماعی ِ بر آمده ازاین پیشرفت است. از سوی دیگر، تجربه ی تاریخی ِتا کنونی ِافغانستان نشان داد اولن دموکراسی اززمانی که نظام ِ اقتصادی ِ سرمایه داری- ونه لزومن نظام ِ سیاسی ِ آن - در روابط ِ بین المللی و خصوصن بده بستان ها به تبعییت ازعرضه وتقاضا ی جامعه های انسانی ِ پیشرفته و عقب مانده گستره ی جهانشمول یافته، اگر درونزا و شکل گرفته و بر آمده از پراتیک ِ تولیدی و مناسبات ِ تاریخی ِ نظام ِ بورژوایی نباشد دموکراسی ِواقعی ِاین دوران نیست، و ثانیین تولید ِبورژوایی یعنی صنعت و تکنولوژی نیز به شرطی ایجاد ِ دموکراسی ِ درونزا می کند که مستقیمن از سازوکارهای تاریخی دورانی ِ نظام ِ سرمایه در جامعه ی معیین برخاسته و نه این که تفویضی وعاریتی باشد. به بیان ِدیگر،اگرچه نظام ِ سرمایه به لحاظ ِ اقتصادی نظامی جهانشمول است اما همین سرمایه ی جهانشمول در هر کشوری تابع ِ قوانین ِ حقوقی ِ آن کشور است و از این رو،در هر جامعه ی معیینی باید مالکییت بر ابزار ِتولید قانونن واختصاصن متعلق به بورژوازی ِ همان جامعه باشد تا بااتکا به آن مالکییت دموکراسی ِ طبقاتی ِ روادار اش را عمومییت بخشد.
اما درافغانستان ِ ایلیاتی، بورژوازی ِ لیبرالی که پدید آمده از خود ِ کرد وکارهای تولیدی ِ افغانستان باشد که بتواند دموکراسی ِ تاریخی دورانی اش را در گستره ی یک کشور- یا ملت ِ- واحد ایجاد نماید و اشاعه دهد وجود ندارد. چراکه نه تولید سرمایه سالارانه است ونه ازاین روبورژوازی آنچنان قدرت و اتوریته ای به لحاظ ِ سیاسی مناسباتی دارد که دموکراسی ِ خود را به جامعه و مناسبات ِ پدرشاهی ِ تقویت شونده و بازتولید شونده توسط ِ مذهب ِ رایج ( تروریسم ِ دینی) تحمیل نماید. از جانب ِ دیگر،اگرچه درافغانستان تجارت و بازرگانی هست اما بازرگانان نیز نه از اقتصاد ِ سرمایه دارانه و تولیدات ِ صنعتی بلکه ازاقتصاد ِایلی و کشاوزی کسب ِ درآمد می کنند و اقتصاد ِ داخلی طفیلی ِ اقتصاد و سرمایه داری ِ خارجی است. همچنان که حکومت ها نیز طفیلی و وابسته به قدرت های خارجی و نیازمند ِ حمایت های نظامی ِ آنان اند.
واقعییت این است که ناهمترازی ِ اقتصادی ِ کشورها ناهمترازی ِ سیاسی مناسباتی و حکومتی را درخود دارد. یا به عبارت ِ دیگر، توسعه نیافته گی ِ تولیدی و صنعتی یا کم توسعه یافته گی ِ تولید و صنعت، به تناسب ِ این عقب افتاده گی، عقب مانده گی سیاسی و مناسباتی را در ساز و کارهای خود دارد که نتیجه اش یقینن استبداد ِ پدرشاهی است. همچنان که استبداد ِ فردی و کیش ِ شخصییتی ِ پدرشاهی نیز بیانگر ِ این واقعییت است که جامعه هنوزبه آن درجه ازرشد و توسعه دست نیافته که قادر باشد به نیروی خود پوسته ی استبداد ِ خدایگان بنده گی ِ دیرینه سال را ازهم بپاشد و مناسبات ِ نوین ِ این دوران را جای گزین ِ آن نماید. اینجاست که از یک سو نقش ِ مهم ِ تکنولوژی ورسانه های همه گانی ِ دیداری شنیداری و به ویژه نوشتاری نظیر ِ مطبوعات و نشر و پخش ِ آزادانه ی نشریه و کتاب بدون ِ مزاحمت ِ سانسور در آگاهی رسانی برجسته می شود، و از سوی دیگرنیز دلیل ِ ضدییت ِ حکومت های استبدادی وفرقه سالاران ِ انحصار طلب ِ تمامییت خواه ِ در کمین ِ قدرت ِ سیاسی هم با تکنولوژی و هم با دموکراسی آشکار می گردد. ضدییتی دوگانه و درارتباط با هم که بیان و کارکرد ِ خود رادر نظریا درعمل در « راه ِ رشد ِ غیر ِ سرمایه داری» یافته است.
اکنون، پرسش ِمهمی که درپیوندباجامعه ی ما مطرح می شود و ده هاسال است نه تنها پاسخ ِ علمی یعنی ماتریالیستی و تکامل گرایانه منطبق بر ماتریالیسم ِ تاریخی نگرفته ویا پاسخ ِ گمراه کنندهه به آن داده شده این است که آیا بدون ِ صنعت و تکنولوژی ِ پیشرفته و دموکراسی ِدورانی( بورژوایی) می توان درجامعه سوسیالیسمی برقرارنمود که چشم انداز ِ بی واسطه و بی فاصله اش کمونیسم ِ « از هرکس به قدر ِ توان اش، به هرکس به اندازه ی نیازش» باشد؟ پاسخ، یک نه ِ بزرگ ِ تاریخی است. جامعه ی ما به گواهی ِ فاکت های تاریخی ِ غیر ِ قابل ِ انکار از نیمه ی نخست ِ سده ی بیستم ِ میلادی در مسیر ِ رشدوتوسعه ی صنعتی قرارگرفت، اما این توسعه ی صنعتی موجب ِ توسعه ی سیاسی نشد و به دموکراسی ِ فراگیر نیانجامید. به این معنا که برخی اقدام های پهلوی ها ایران را در مسیر ِ توسعه ی صنعتی یی قرار داد که پتانسیل ِ ایجاد ِدموکراسی ِ بورژوایی راداشت. ازجمله ایجاد ِ کارخانه های ذوب ِ آهن، ماشین سازی، واتومبیل سازی و دیگر فرآورده های صنعتی ِ لازمه و تکمیل کننده ی این اقدام های زیرساختی. این اقدام های تولیدی ِزیرساختی اولن نیازمند ِ یک طبقه ی بورژوازی مستقل از دربار و امر و نهی ِ فرمانفرمایانه ی پهلوی ها بود، و ثانییین نیازمند ِ فضایی بود که در آن کارشکنی و حرام و حلال های روحانییت ِ هزار و چهارصدسال دیر به دنیا آمده ی همیشه و همه جا درصحنه از یک سو، و مدافعان وتبلیغ کننده گان ِ « سوسیالیسم ِ روستایی ( خلقی)» ِ ضد ِ مدرنیته از سوی دیگر نباشد. ضدییت با مدرنیته خصوصییت ِ مشترک و خصلت نمای این دو گروه و دارو دسته ی سیاسی ِ تشکیلات مند است. اشتراک ِ نظری که وقتی به قدرت ِ سیاسی برسند به طور ِآشکاری خود را در عمل کردشان نمایان می کند.( برای پیشگیری ازهرگونه سوء فهمی توضیح ِاین واقعییت ضرورت دارد که: نقد ِ نظام ِ سرمایه داری از جای گاه ِ ماتریالیسم ِ تاریخی و سوسیالیسم و کمونیسم ِ علمی، یعنی کاری که مارکس انجام داد، با ضدییت با نظام ِ سرمایه داری و تبلیغ ِ راه ِمرتجعانه ی غیر ِ سرمایه داری نشان دهنده ی دو برداشت ِ متفاوت ِ تکامل گرایانه یا واپس گرایانه هم از نظام ِ اجتماعی وهم از تاریخ است. مارکس سرمایه داری را از جایگاه ِ پیشرفت خواهانه و تکامل گرایانه نقد و در عین حال جنبه های مثبت و منفی ِ این نظام ِ تاریخی دورانی را برشمرد تا خصوصیات ِ سوسیالیسم و کمونیسم را ازدرون ِآن باحذف ِ جنبه های منفی و حفظ ِ کارکرد های مثبت اش بیرون کشد.اما هرگز نگفت و ننوشت راهی جزهمین راه ِقانون مندبرای گذاربه سوسیالیسم و کمونیسم وجود دارد. در ایران اما بیش از صدسال است پیروان ِ لنین تبلیغ ِ راه ِ غیر ِ سرمایه داری می کنند و ضدییت با تکنولوژی و دموکراسی را که دو خصوصیت ِ بارز ِ این دوران و این نظام اند به خورد ِ ایرانی ها می دهند. از دیگرسو، ملاها و فقیهان ِ ریز و درشت نیز از قاجاریه به این سو ضدییت ِ خود بامدرنیته به مثابه ِ کفر ابلیس را شب وروز ازبالای منبرهای فراوان شان در میان ِ توده های عوام تبلیغ می کنند و خواهان نابودی این نظام و بازگشت به صدراسلام هستند.
اما، مگر مدرنیته چیست؟ مدرنیته، برخلاف ِ درک و برداشت ِ ساده انگارانه و عوامانه ی این دو گروه تنها نمایش ِ صوری و ظاهری ِکت و شلوار پوشیدن و کراوات زدن نیست- که اگرچنین بود آل احمد و شریعتی مرتجع را باید تجدد خواه و متمدن به حساب آورد!- بلکه مهم ترازآن، یک نظام ومناسبات ِ اجتماعی و تاریخی ِ ضرورت مند در فرایند ِ تکامل ِ جامعه ی انسانی به شمار می آید. ازاین رو، مدرن و متجدد بودن یعنی باتمام ِ وجود درتاریخ و دوران بودن و ازتمام ِ امکانات و مزایای تکنیکی، آموزشی ، پرورشی،علمی، بهداشتی و پزشکی بهره مند شدن و این امکانات و مزایا را درجهت ِ رشد ِ فکری ، اعتقادی وسیاسی ِ خویش و ترویج ِ تفکر و باورهای پیشرفت خواهانه وتکامل گرایانه ی جامعه ی خویش و نوع ِ انسان به کارگرفتن است. گناه ِ مدرنیته نیست اگر مثلن روستاییان ِ سیستان و بلوچستان و بسیاری از روستاهای ایران هیچ یک از امکانات ِ آن را ندارند، مسئول ِ اصلی رژیم تبهکاری است که بیش از نیمی از جمعییت ایران را از این مزایا محروم نگه داشته است. مدرنیته قانون اساسی ِ واپسگرایانه و رهبر ِ مادام عمر و قوه ی مقننه و قضاییه ی سرکوبگر ندارد، این رژیم واپسگرای حاکم است که سیستان و بلوچستان و بسیاری دیگر از نقاط ِ ایران را از داشتن ِ امکانات واستفاده ازظرفییت های بالقوه موجود و در دسترس ِ مدرنیته محروم کرده است. عوامفریبانی که در اروپا و آمریکا لمیده و علیه تکنولوژی و دموکراسی ِ مدرنیته زبان درازی می کنند،تشریف بیاورند ایران و بروند سیستان و بلوچستان و ببینند و بشنوند که اهالی ِ آنجا از امکانات ِ مدرنیته و دموکراسی یی که ندارند شاکی اند یا از حاکمان دزد ِ جنایتکاری که خود ازتمام ِ این مزایا بهره مندند؟ واقعییت این است که آنان که تکنولوژی ودموکراسی ِ مدرنیته را محکوم و راه ِ غیر ِ سرمایه داری را تبلیغ می کنند خواسته یا ناخواسته همدستان ِ این رژیم اند.).
نتیجه گیری: راه ِ غیر ِ سرمایه داری در دوران ِ سرمایه داری ایده ی تازه ای نیست و همان است که مارکس آن را استبداد ِ شرقی و انگلس سرمایه داری ِ انحصاری ِ دولتی می نامند و اصلی ترین مشخصه اش استبداد ِفردی و کیش ِ شخصیتی است و کم ترین جایگاهی در ماتریالیسم ِ تاریخی برای تکامل دادن ِ جامعه ندارد بلکه خود مانع ِ مهمی در مسیر ِتوسعه وتکامل و دموکراتیزه شدن ِ هرجامعه ای است. حکومت ِ اسلامی ِ حاکم بر ایران نمونه ی حی وحاضر ِ این راه و میلیون ها انسان ِ فاقد ِ حق ِ انتخاب ِ آزاد و آزادی ِ انتخاب گواهان ِ زنده ی این نوع حکومت اند. هرکس جز این بگوید بی شک در خط ِ رژیم و عملکردش چه بیرون از حاکمییت چه در حاکمییت جز استبداد ِ فردی و خدایگان بنده گی نخواهد بود.