خدامراد فولادی: پیشرفت ِ آمرانه و واپسگرایی ِ آمرانه

درواقع،آمرییت ِ پیشرفت گرا یا به بیان ِ دیگر پیشرفت ِ آمرانه همان ضرورت ِ تاریخی است که خود را در ساز و کارهای تولیدی مناسباتی ِ قانونمند ِ انسان ها و جامعه های پیشرفته نشان می دهد. از دیدگاه ِ تاریخ و ماتریالیسم ِ تاریخی، این دیالکتیک و جبرییت ِ تکامل ِ اجتماعی است که ایجاب کننده ی ضرورت و جبرییت ِ سیاسی در شکل ِ یک طبقه ی اجتماعی- در جامعه های طبقاتی ِ تاکنونی و طبقه ی حاکم ِ بورژوازی در دوران ِ ما- بوده است. به این معنا که در روند ِقانون مند ِهمستیزی ِنو وکهنه در یک نظم ِ اجتماعی – طبقاتی ِمعیین،بسته به این که کدام نیروی اجتماعی طبقاتی دست ِ بالا درتعادل بخشیدن به نظم ِ اجتماعی سیاسی ِمطلوب ِ تاریخ و تکامل ِ اجتماعی را داشته باشد، آمرییت ِ پیشرو یا واپسگرا حاکم خواهد بود. تعیین کننده ی برتری یا فروتری نیرو و طبقه ی اجتماعی در کارگزاری تکامل ِ تاریخی نیز خود ِ نظام ِ تولیدی اجتماعی و طبقه ای است که سرکردگی ِ سیاسی و مالکییت ِ حقوقی بر ابزار ِتولید را در فرایند ِ دراز زمان و در عین ِ حال جهشی ِ گذار از کهنه به نو کسب کرده باشد، که در در دوران ِ ما نظم و نظام ِ سرمایه داری و طبقه ی حاکم ِ بورژوازی است. در این مفهوم و با چنین نگرش ِ تکامل گرایانه ای، ضرورت و جبرییت ِ دیالکتیکی ِ تاریخی – دورانی در زمان ِ ما تا کنون منطبق بوده است بر نظام ِ سرمایه داری با آمرییت ِ بورژوازی به عنوان ِ کارگزار ِ تاریخ و تکامل ِ اجتماعی وفراهم آورنده ی کلیه ی پیش شرط ها و پیش نیاز های مادی و حتا مناسباتی- نسبت به نظام های پیشین- برای گذاربه نظام ودوران ِ سوسیالیسم و کمونیسم.
واقعییت این است،وتاریخ نیزگواهی می دهد که اولن آمرییت ِ طبقاتی دردوران های تاریخی ضرورت ِتکامل بوده، وثانین نظم و نظام ِ سرمایه داری و سرکردگی وآمرییت ِ بورژوازی بیش ترین پیشرفت های تولیدی وتکنیکی وحتا مناسباتی رادر تکامل ِ اجتماعی ِ انسان ها داشته است. از این رو، و از آنجا که نظام ِ سرمایه داری نظامی است جهانشمول،و بورژوازی نیز طبقه ای است جهانی ، این آمرییت و جبرییت ِ پیشرفت گرا نیز خواه ناخواه خصلت و خصوصییت ِ و رویکرد ِعام و جهانروا دارد و محدوده و مرزبندی نمی شناسد و دیر یا زود پیشرفت ِ آمرانه و توسعه گرایانه ی تولیدی اقتصادی و ومناسباتی ِ جهانشمول ِ خود را به تمام ِ جامعه های انسانی حتا عقب مانده ترین ِآنهابا همتراز سازی ِ تولید و مناسبات ِ تولیدی در مسیر ِگذار ِ هدفمند به غایت ِ تاریخ تسری خواهد داد. جهانشمولی ِ سرمایه داری و آمرییت ِ طبقاتی ِبورژوازی در عین ِ حال نافی ِ این واقعییت ِ در عمل اثبات شده نیست که درجامعه های مختلف وناهمترازبه لحاظ ِ تولیدی مناسباتی ، حکومت هایی هم وجود دارندکه نه تنهاپیشرفت خواه نیستند بلکه به دلیل ِتوسعه نیافته گی ِ به هنگام وبه ویژه ایدئولوژی ِ واپسگرای ناشی از همین توسعه نیافته گی و استبداد ِ کیش ِ شخصییتی وخدایگان بندگی ترویج دهنده ی آمرییت ِ واپسگرا درعرصه های مختلف ِ اجتماعی و سیاسی ازیک سو و ایجاد ِ سد و مانع در رشد و پیشرفت ِ اقتصادی در عرصه ی تولید و توزیع اند. به عبارت ِ دیگر، جهانشمولی ِ سرمایه داری وآمرییت ِ تاریخی ِ پیشرفت گرایانه ی بورژوازی نافی ِ این واقعییت نیست که برخی رژیم ها اگرچه در روابط ِ بین المللی ناچارند قوانین و مقررات ِ سرمایه داری و سرمایه سالاری و در واقع آمرییت ِ طبقاتی ِ بورژوازی را رعایت کنند اما در مناسبات ِ درون ِ جامعه ی خودی به این قوانین و مقررات پای بند نبوده و خلاف ِ آن عمل نمایند. نمونه ی آشنا و زنده ی این آمرییت ِ واپسگرای درحاکمییت برای ما، رژیم ِ اسلامی است که درمناسبات اش بادیگر کشورها تابع ِ قوانین و مقررات ِ بین المللی اما درمناسبات وعملکردهای داخلی به هیچ یک از قوانین و عملکردهای بورژوایی پای بندی ندارد.
از دیدگاه ِ تاریخی و در دوران های مختلف و راه و روش ها ی متفاوت، آمرییت ِ پیشرفت گرا می تواند هم نظامی گرایانه و قهرآمیز باشد، و هم مسالمت جویانه. نمونه ی آمرییت ِ قهر آمیز ِ پیشرفت گرا را می توان درلشکر کشی های ناپلئون بناپارت به کشورهای اروپایی مشاهده کرد که فئودالیسم را درآن کشور ها برانداخت و زمینه ی گذار به دوران ِ نوین ِ بورژوایی و سرمایه داری را فراهم نمود. ناپلئونی که خود محصول ِ انقلاب ِ بورژوایی ِ فرانسه و پیام آور ِ وحدت و یک پارچگی ِ مرز ِ ملی و تولید و مناسبات و حتا تفکر و تعقل ِ سرمایه و سرمایه داری در مقابل ِ قلمروهای جدا از هم و پراکنده ی فئودال ها و تفکر ِ قرون ِ وسطایی و پدرشاهی ِ فئودال ها بود. همین گذار ِآمرانه ی پیشرفت گرا به شیوه ی قهرآمیز را می توان در مهاجرت ِ اروپاییان به قاره ی تازه کشف شده ی آمریکا نیز مشاهده نمودکه اروپاییان هم صنعت وتولید ِ کارخانه ای با مناسبات ِ پیشرفته، و هم علم و شناخت و عقلانییت ِ دوران ِ جدید را وارد ِ آن قاره نموده و جایگزین ِ استفاده ی مستقیم از طبیعت وروابط ِ ابتدایی و ساده اندیشانه ی قبیله ای نمودند. امروز، سوال از کسانی که این روش ِ قهرآمیز وناگزیرتوام باکشت و کشتار از هردوسو رامحکوم می کنند این است که آیا اگراروپاییان آن قاره را کشف نمی کردند و قبیله های کوچگرد و چادرنشین را که هر قبیله با دیگر قبیله ها مدام بر سر ِ قلمروی کوچ و شکار درجنگ و جدال و کشت وکشتار ِیکدیگر بودند، جبرن به دوران ِ جدید وارد نمی کردند چند قرن طول می کشید تا آنها به طور ِ طبیعی وارد ِاین دوران شوند و عقب مانده ِگی ِ خود از دیگر انسان ها راجبران کنند،وآیا اساسن می توانستند بدون ِ ارتباط ِ نزدیک و همبسته گی ِ تنگاتنگ با دیگر انسان ها به چنین دوران ودستاوردها و مزایای ِ تاریخی ِآن دسترسی پیدا کنند؟ بومیان ِ آمریکا حالا خوشبخت تر، مرفه تر، دانش آموخته تر و آگاه تر و دارای عقلانییت ِ علمی ِ پیشرفته ترو پیشروتری هستند یا اگر در همان حالت و زندگی ِ قبیله ای باقی می ماندند؟ این ها فاکت های تاریخی و در عمل اثبات شده ی تکامل ِ تاریخی ِ انسان ِ نوعی اند و اگر انکار کننده گان صد بار هم تاریخ را « به حول و قوه ی الهی!» به عقب باز گردانند باز همین فرایند های دیالکتیکی تکاملی دست از سر ِتاریخ و انسان ِ کارورز ِ اندیشه ورز بر نمی دارند و همین رویداد ها گیرم با تفاوت های جزیی و کم اهمییت بر روی زمین اتفاق خواهد افتاد.
مساله ای که این آدم های احساساتی ودرعین ِ حال متاقیزیک اندیش و واپسگرا نمی دانند و نمی خواهند بدانند این است که دیالکتیک ِ تکامل هم سلب و نفی دارد و هم ایجاب و اثبات. به این معنا که فرآیند ِ گذاراز کهنه به نو خواه ناخواه متضمن ِ سلب و نفی ِ کهنه با حفظ ِ جنبه های مثبت ِ کهنه- اگر داشته باشد- و ایجاب و اثبات ِ نو است. حرکت ِ تکاملی ِ تاریخ که بیان ِ خود رادرماتریالیسم ِ تاریخی پیدامی کند یعنی همین نفی ِ آمرانه ی کهنه با هدف ِ اثبات وجایگرینی ِ نو به سرکرد گی ِ پیشروترین طبقه ی تاریخ.
اما، نمونه ی گذار ِ آمرانه ی مسالمت آمیز از کهنه به نو و از عقب مانده به پیشرفته را ما در جامعه ی خودمان داریم که در عین ِ حال نافی ِ آمرییت ِ گذار ِ دیالکتیکی هم نیست ، چرا که در هر حال گذار از عقب مانده گی ِ دوران ِ پیشین بهه پیشرفت های ِ دوران ِ بعدی ِتکامل ِاجتماعی است که این هم نمونه ای است از گذار از زیست ِ قبیله ای و چادر نشینی به دوران جدید، و آن ورود ِ صنعت ِ نفت و آمرییت ِ تکامل گرا ی بورژوایی به سرزمین ِ بختیاری هاست. با این توضیح که در اینجا، خود ِ گذار ِ جهشی ِ دیالکتیکی از کهنه به نو و از عقب مانده به پیشرفته شکل و حالتی است از جبر و جبرییت ِ دیالکتیکی حتا اگر راه و روش مسالمت آمیز باشد. گذاری که نفی و خلع ِ اختیار و اراده از عقب مانده و عقب مانده گی، واثبات ِ ترقی و پیشرفت، و انتقال ِ اراده و اختیار ِ قانونمندانه ی تاریخی دورانی به مترقی است که جز با آمرییت ِ مترقیانه ی طبقه ی حامل و عامل ِ نظام ِ سرمایه داری یعنی بورژوازی صورت نگرفته است. این گذار ِ مسالمت آمیز عبارت بود از تغییر ِ جهشی ِ تولیدازگله داری وکوچگردی به صنعت و تکنولوژی که متعاقبن بر کلیه ی عرصه های فکری و عقیدتی ِ عشیره ای- ایلی تاثیر گذاشت و این عرصه ها را از بنیاد دگرگون و همتراز ِ جامعه های پیشرفته نمود. صنعت ِ نفت با خود پیش رفته ترین تکنولوژی و روابط ِ اجتماعی و مناسبات ِ نوین ِ سرمایه داری را برای نخستین بار در خاورمیانه و در ایران حتا قبل از تهران ِ پایتخت به مسجدسلیمان و دیگر مناطق ِ نفت خیز آورد، که من به نمونه هایی از این دستآوردها اشاره می کنم.:
اولین های صنعت ِ نفت در ایران و خاورمیانه: 1- اولین چاه ِ نفت که بعد تر توسعه پیدا کرد و چاه های بسیار ِ دیگر در دیگر مناطق ِ اطراف حفر گردید و به نفت رسید. 2- اولین پالایشگاه ِکوچک درمسجدسلیمان و سپس بزرگترین پالایشگاه نفت در آبادان.3- اولین فرودگاه ِ هواپیما در مسجدسلیمان.4- اولین کارخانه ی شیر ِ پاستوریزه در مسجدسلیمان. 5- ورود ِ اتومبیل به مسجدسلیمان و مناطق ِ نفت خیز برای استفاده ی همه گانی ِ کارکنان ِ صنعت ِ نفت و خانواده های شان بدون ِ استثناء ، زمانی که پایتخت نشینان با درشکه رفت و آمد می کردند.6- اولین کارخانه ی تولید ِ برق و تصفیه خانه ی آب و ایجاد فاضلاب در ایران و خاورمیانه برای استفاده ی همه گانی ِ کارکنان ِ صنعت ِ نفت( کارگران و کارمندان).7- ایجاد ِ دو پل ِ اتومبیلرو بر روی رود ِکارون در منطقه ی نفت خیز ِ لالی و گدارلندر ِ مسجدسلیمان . در حالی که پیش از آن بختیاری ها برای کوچ ِ بهاره و پاییزه مجبور بودند خود و احشام شان به آب ِ پرزور بزنند و بسیاری در آب غرق شوند ( ببینیدفیلم ِمستند ِ گراس( علف) ساخته ی شودساک و مریان سی کوپر از کوچ ِ بختیاری ها از جنوب ِ گرمسیر به شمال ِ سردسیر راکه خود و گوسفندان و چارپایان شان با چه مشقتی از رودخانه ی پر آب ِ کارون و ازکوه های صعب العبور می گذرند.).8- ایجاد ِ اولین و مجهزترین بیمارستان و آزمایشگاه در مسجدسلیمان با بهترین پزشکان و پرستاران ِ اروپایی که حتا در تهران نظیرنداشت.9- ساخت ِ خانه های 2 اتاقه برای کارگران و 3 یا 4 اتاقه با تمام امکانات برای کارمندان و آب و برق و خدمات ِ رایگان. 10- ایجاد ِ مراکز تفریحی، ورزشی و هنری مانند ِ باشگاه، سینما، استخرهای شنا در هر محله برای استفاده ی عموم، اعم از زن و مرد( مختلط).11- ایجاد ِ مدارس ِ مختلط ِ دخترانه پسرانه در تمام ِ مناطق ِ نفت خیز که دانش آموزان را با سرویس های رایگان از دورترین محله ها و حتا روستاهای نزدیک به مدرسه می آوردند و عصرها به خانه باز می گرداندند. در تمام ِ مدت ِ تحصیل شرکت ِ نفت تمام ِ هزینه های تحصیل ِ دانش آموزان را بر عهده داشت و معلمان نیز ازتمام ِ امکانات ازجمله خانه های شرکتی و آب وبرق ِ رایگان و امکانات ِ تفریحی و رفاهی ِ شرکت بهره مند بودند. بزرگترین شانس ِ بختیاری ها هم این بود که آخوند و ملا در مناطق ِ نفت خیز نبود که از « حق ِ وتوی روحانییت» استفاده و با این پیشرفت ها مخالفت کند. هم چنان که خود ِ بختیاری ها نیز در بند ِ دین و مذهب نبودند و مرد وزن با هم به سینما،باشگاه واستخرمی رفتند،ودختران شان رابدون ِ حجاب به مدارس ِمختلط می فرستادند، مدارسی که دست کم یک سوم ِ دانش آموزان شان دختر بودند.
از مشروطه به بعد،جامعه ی ایرانی می توانست با الگوگیری از تجربه ی خوزستان( مناطق ِ نفت خیز) و درآمد و ثروتی که به همه ی ایرانی ها تعلق داشت، و تعمیم ِ این تجربه به دیگر نقاط، رشد ِ طبیعی و تاریخی ِ بورژوایی را در تمام ِ عرصه های تولیدی و مناسبات ِ تولیدی ِ پیشرفته تر از آنچه بود تجربه کند. اما، مشکل ِ این جامعه این بود که هر اقدام ِ پیشرفت خواهانه ای چه آمرانه چه مسالمت آمیزاز سوی دو نیروی واپسگرا یکی مذهبی و یکی سیاسی وهردو تمامییت خواه ِ حامل ِ ایدئولوژی ِ پدرشاهی و خدایگان بندگی مورد مخالفت قرارمی گرفت واز دستور ِ کار ِ تاریخی ِ جامعه ککنار کنار زده می شد. دو نیرو یا درواقع کاست ِ غیر ِ طبقاتی ِ انحصار طلب و تمامییت خواه با روابط ِ درون تشکیلاتی ِ عمودی و رییس و مرئوسی ِ از بالا به پایین با یک رهبر و پیشوای مرد ِ مادام عمر در صدر ِ تشکیلات که اگر به قدرت ِ سیاسی برسند در صدر ِ حکومت و دولت. از این رو و با چنین عملکرد ِ فرقه گرایانه ی قائم به نیروی فرقه ای و فعال مایشایی ِ کیش ِ شخصییتی و رهبرییت ِ مادام عمر ِ فردی ِ خود ویژه ی دوران پدرشاهی،چنین تشکیلات هایی رافقط می توان استبداد و جبارییت ِ فرقه ای نامگذاری کرد، آمرییتی که هر کدام از این کاست های تشکیلاتی در جامعه بر قرار کنند یقینن واپسگرایانه خواهد بود. همچنان که رژیم ِ اسلامی تمام ِ این عملکردهای واپسگرایانه راازهمان آغاز حاکمییت اش به جامعه تحمیل نموده است. رژیمی که به محض ِ کسب ِ قدرت ِ سیاسی و با آمرییت ِ استبدادی اش و به دلیل ِ ناسازگاری و ضدییت ِ ایدئولوژی ِواپسگرای اش باتجدد وتمدن ِ این دوران ، اولن خود به اصلی ترین مانع ِ رشد و توسعه ی نیروهای مولد و مناسبات ِ تولید تبدیل گردیده، و ثانیین به همان دلیل با هرآنچه نشان و نماد ِ پیشرفت و تمدن است سر ِستیز دارد. به طوری که در طول ِ این چهل و دو سال حاکمییت ِ مستبدانه و سرکوبگرانه اش بیش تر ِ کارخانه ها و مراکز ِ تولید یا تعطیل شده یا به حالت ِ نیمه تعطیل درآمده و در نتیجه بیشتر ِ کارگران و کارکنان شان نیز اخراج و بیکار شده اند. در عرصه ی اجتماعی نیز کارنامه ی سیاه اش پیش چشم ِ همه گان هست که: با تخریب ِ و آتش زدن ِ سینماها آغاز گردید، و با تعطیلی ِ مراکز ِ تفریحی و رفاهی، لغو ِ آزادی های فردی ، تحمیل ِ حجاب ِ اجباری و تفکیک ِ جنسیتی در مدارس و حتا دانشگاه ها ادامه یافت که همه نمونه های آشکار وعلنی ِ واپسگرایی ِ آمرانه ی این حاکمییت ِ نا به هنگام است.
پیشرفت ِ آمرانه و واپسگرایی ِ آمرانه و سرکوبگرانه ی تا کنونی،به مثابه شکل های مختلف ِ دو نوع دولت و حاکمییت در جامعه های ناهمتراز انسانی، عملکردهای تاریخن موقتی و گذرایی هستند که در نهایت به حکم ِ دیالکتیک ِ تکامل به عالی ترین مرحله و دوران ِ تاریخی فرا خواهند رفت. به این ترتیب که نخست پرولتاریای سوسیالیست که تاریخن و موقتن کل ِجامعه ی مشترک المنافع رانمایندگی می کند،با در اختیار گرفتن ِ قدرت ِ سیاسی، ساز و کارهای طبقاتی- دموکراتیک ِ آمرانه و تکامل گرایانه اش را در جامعه های مختلف برقرار می سازد تا سپس به محض ِ آمادگی ِ جامعه های یکدست مرفه و آزاد ازهرگونه جبرییت و جبارییت ِ سیاسی و طبقاتی وارد ِ دوران ِ بی طبقه ی کمونیسم شوند. با این گذار، پیش رفت ِ انسان ِ نوعی بدون ِ سلطه گری ِ طبقات و تشکیلات ها ی طبقاتی یا فرقه ای به امر ِ عام و همه گانی ِ انسان ها تبدیل گردیده و برتری ِ انسان بر انسان یا تشکیلات بر انسان برای همیشه از تاریخ رخت بر خواهد بست.
تاریخ از هیچ نیروی انسانی یا مافوق ِ انسانی دستور نمی گیرد و به هیچ اراده ای وابسته نیست و هرگز تسلیم ِ هیچ قضا و قدری نخواهد شد. این نیروها و اراده ها هستند که با شناخت ازقوانین ِدیالکتیکی ِحاکم برتکامل ِتاریخ و همسویی با آن قادر خواهند شد بررویدادها و فرایند های تاریخی تاثیر بگذارند. طبقات ِ اجتماعی و دوران های تاریخی، ضرورت های تا کنونی ِ تکامل ِ اجتماعی بوده و آمرییت و دولت ِ پرولتاریایی آخرین نیروی طبقاتی است که نماینده گی ِ آمرییت ِ پیشرفت گرایانه و تکامل گرایانه ی تاریخ را با دموکراتیک ترین شیوه ی دولتمداری با هدف ِ گذار به عالی ترین دوران ِتاریخی برعهده دارد. هرکس غیر از این بگوید ، ایده آلیست ِ شیادی است که قصد ِ فریب دادن ِ انسان های نا آگاه برای تامین ِ سرکرده گی فردی یا گروهی ِ خویش و کسب ِ منافع از آن را دارد.