نوال السعداوی، صدای بلند و «پرخاشگر» علیه بی‌عدالتی و ستم جنسیتی

شخصی سازی فونت
  • کوچکتر کوچک متوسط بزرگ بزرگتر
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

زنان مبارز جهان همرزم بزرگی را از دست دادند که صلابت زندگی و پیکارش کم‌نظیر بود. داکتر نوال‌السعداوی زن شورشگری که در دهکده‌ای در سرزمین مصر زاده شد و با فراست ذاتی‌اش از نوجوانی متوجه نابرابری زنان با مردان و ستم‌های اجتماعی و مذهبی جامعه‌اش گردید. به قول یکی از دوستانش امینه امین «او با روحیه مبارزه‌طلبی به دنیا آمده بود» و همین آگاهی‌اش بود که ازدواج اجباری را در ده سالگی نپذیرفت. به درستی که سعداوی «مادر کلان» جنبش زنان مصر لقب گرفته بود.

در اثر مبارزات پیگیر و خستگی‌ناپذیر سعداوی بود که رسم فرسوده و ضدانسانی ختنه دختران در مصر قانونا ممنوع شده و از در مخالفت قاطع علیه حجاب اجباری و مردسالاری بپاخاست.

وی در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی در باره لحن تندش گفته بود: «من باید صریح‌تر و تهاجمی‌تر باشم، چون جهان دارد پرخاش‌گر‌تر می‌شود و ما به مردمی نیاز داریم تا با صدای بلند علیه بی‌عدالتی سخن گویند، من با صدای بلند حرف می‌زنم چون عصبانی هستم.»

در مصاحبه‌ دیگری که مجری گفته بود «تو زنی وحشی و خطرناک هستی»، پاسخ داد: «من حقیقت را می‌گویم و حقیقت وحشی و خطرناک است.»

نوال، به خاطر لحن سازش‌ناپذیر و پرقدرتش علیه ستم‌گران مذهبی مصر به زندان رفت ولی تسلیم نگشت و پس از رهایی با قاطعیت دو چندان به نبردش ادامه داد.

در سال ۲۰۰۲ به تعقیب مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی‌ هفتگی‌ «ال‌میدان‌» که علیه ازدواج اجباری، ناقص‌سازی زنان و مسایل دیگری سخن گفته بود، مفتی‌های مصر بر او حکم کافر زده دوسیه‌ای را برای طلاق اجباری او درج محکمه کردند. به درخواست همسرش‌ شریف‌حطاطا، آنزمان ‌«جمعیت‌ انقلابی‌ زنان‌ افغانستان‌» به کارزار جهانی دفاع از السعداوی پیوسته حمایتش را از وی اعلام نمود.

در مصاحبه‌ای با نشریه‌ی‌ امِا (Emma) (جنوری ۲۰۰۲) گفت: «نام‌ من‌ در سال‌های‌ هشتاد و نود در لیست‌ كشتار بنیادگرایان‌ بود و من‌ به‌ همین‌ دلیل‌ از سال‌ ۹۳ تا ۹۹ به‌ مدت‌ شش‌ سال‌ در تبعید زندگی‌ كردم‌. من‌ به‌ تهدیدهای‌ مكرر عادت‌ كرده‌ام‌.» در همین مصاحبه او از تلاش بنیادگرایان و سرمایه‌داران بر «مالکیت بر جسم زن» سخن گفته اظهار نمود: «بنیادگرایی‌ مذهبی‌ و نئوكلونیالیزم‌ دو روی‌ یك‌ سكه‌ اند.»

هنگامی‌ که منحیث داکتر در زمینه صحت به سمت دولتی دست یافت، مجله‌ای بنام «سلامت» منتشر ساخت که در آن نیز از بی‌عدالتی‌ها به خصوص در زمینه صحت سخن گفت. بزودی به دلیل موضعگیری‌های تندش علیه مقامات، مجله توقیف و خودش از آن کرسی برکنار گردید.

السعداوی منحیث یک سوسیال فمینیست، از فمینیزم تعریف ساده‌ای ارایه می‌کرد:

«برای من فمینیزم شامل همه چیز است، عدالت اجتماعی، عدالت سیاسی، عدالت جنسیتی ... این رابطی بین طبابت، ادبیات، سیاست، اقتصاد، روانشناسی و تاریخ است. فمینیزم همه اینهاست. بدون این نمی‌توانید ستم به زنان را درک کنید.» («گاردین»، ۱۰ اپریل ۲۰۱۰)

سعداوی در انتخابات ۲۰۰۵ ریاست‌جمهوری مصر کاندید و در صف مقدم خیزش‌های تاریخی خلق مصر علیه دیکتاتوری حسنی مبارک در جنبش «میدان تحریر» قرار گرفت.

«من باید صریح‌تر و تهاجمی‌تر باشم، چون جهان دارد پرخاش‌گر‌تر می‌شود و ما به مردمی نیاز داریم تا با صدای بلند علیه بی‌عدالتی سخن گویند...»
نوال السعداوی
نوال‌السعداوی مدارک افتخاری بی‌شماری را از نهادهای گوناگون جهان دریافت کرد و آثار ارزشمندی از وی به جا مانده که شامل مقاله و کتاب‌ و رمان می‌باشد اما نخستین اثرش «زن و جنسیت» در جامعه محافظه‌کار مصر هلهله برپا کرد. کتاب‌هایی چون «زنی در نقطه صفر» که سرگذشت زنی زندانی محکوم به اعدام است و «چهره پنهان حوا: زنان در جهان عرب» که از آزار جنسی، قتل‌های ناموسی و تن‌فروشی زنان پرده برمی‌دارد و همچنان «خاطرات یک زن پزشک» که حاوی سرگذشت و خدمات‌اش برای زنان روستا است، شهرت بسزایی کسب کرده‌اند.

کتاب‌ها و مقالاتش همواره غوغای روحانیون متعصب مصر را به همراه داشته و بارها او را با تهدید مرگ مواجه ساخته است.

سعداوی الگوی ماندگاری نه تنها به زنان مبارز مصر، بلکه الهام‌بخش به تمامی زنان به‌پاخاسته جهان علیه خرافات و مردسالاری خواهد بود. وی بخصوص به هر کشوری که در آنجا بنیادگرایان و مرتجعان دینی حاکم بودند، توجه داشته و زنان آن کشورها را به مقاومت فرامی‌خواند. در زمان امارت وحوش طالبان زن‌ستیز، نوال همصدا با انقلابیون افغانستان ایستاده و از آنان حمایت نمود. وی در باره کتاب «مینا، زن‌ قهرمان‌ افغانستان» حاوی زندگی رهبر بنیانگذار جمعیت انقلابی زنان افغانستان، نوشت:

«این روایت جالب و مفیدی از مبارزاتی است که یک زن جوان افغان علیه بنیادگرایی مذهبی در افغانستان انجام داده است. دولت امریکا طالبان و اسامه‌بن‌لادن را در تلاش برای "مهار" گسترش شوروی برای چندین سال مورد تشویق و حمایت قرار داد. مینا نه تنها قربانی بنیادگرایی مذهبی، بلکه منافع بزرگ قدرت نیز بود.»

در جنوری سال ۲۰۰۴ السعداوی حین دیدار با یکی از فعالان «راوا» در هند، مواضع قاطع و افشاگرانه وی را علیه جنایت‌پیشگان ائتلاف شمال و متجاوزان امریکایی و قربانی در راه احیای دموکراسی ستوده با زنان مبارز افغان اظهار همبستگی نمود.

در سال ۲۰۱۰ ضمن برگزاری مراسم روز جهانی زن در سویدن، دو سخنران افتخاری نوال‌السعداوی و ملالی جویا به عنوان مدافعان حقوق زنان و سکیولاریزم در افغانستان، شرکت جسته، علیه جنایات جنگی نیروهای امریکایی و دست‌پرورده‌های طالب شان علیه مردم ما سخن گفتند.

زنان جهان عرب و کشورهای اسلامی سوگوار اند زیرا زن شجاع، جسور، شاعر، نویسنده و سنت‌شکن و عصیان‌گری را از دست دادند. اما راه و رسم پیکار و جهدش راهی را برای تاریخ مبارزات ضد بنیادگرایی و ضد امپریالیستی زنان سراسر جهان گشود.
http://pz.rawa.org/pz/rawa/42-article/826-71-nawal-el-saadawi.html